پی نوشت ها

[1] ـ الصله 1 / 38 و 39. 2 ـ کشف الظنون 2 / 1045. 3 ـ بغیة الملتمس 150. 4 ـ ترتیب المدارک 2 / 735. 5 ـ الصله 1 / 38 و 39.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 28 / 477؛ هدیة العارفین 1 / 73؛ ایضاح المکنون 1 / 4؛ معجم المؤلفین 2 / 128؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 599؛ الاعلام 1 / 211.

محمود هیئتی

احمد ـ قَسطَلی

احمد ـ قَسطَلی (347 ـ 421ه)

ابوعمر احمدبن درّاج قَسْطَلی اندلسی معروف به ابن درّاج.

وی اهل قسطله اندلس، از قبیله بربرنژاد صنهاجه از خاندان دراج بود1 و در سال 347 متولد شد. 2 خاندانش بنی دراّج از دیرباز در این شهر ساکن بودند و ریاست قَسْطله را یکی پس از دیگری برعهده داشته اند؛ 3 از این رو این شهر به قسطله درّاج شهرت یافت. قسطلی شاعر و از ادیبان بنام اندلس و نامه نگار در دیوان دولت منصوربن ابی عامر در سال 382 بود. او را در ردیف متنبی و ابوتمام حبیب بن اوس شمرده اند. وی اول کسی بود که اشعاری در مدح ابن ابی عامر سرود و شعرش مورد پسند حاکم قرار گرفته و دستور داد نام ابن درّاج را در دفتر شاعران رسمی مستمری بگیران دربار ثبت کنند. او به بعضی از شهرهای اندلس سفر کرده و اشعاری در مدح بزرگان و حاکمان سرود. 4 ابن دراج که به لغت و انساب نیز آگاهی داشت، یکی از مشهورترین قصاید خود را در مدح علی بن حمود و اهل بیت علیهم السلامسرود. 5 از شاگردانش می توان به علی بن احمدبن حزم فارسی، ذوالوزارتین احمدبن حسین بن حی و دیگران اشاره کرد. 6 وی در سال 4217 یا 428 ه درگذشت. 8 دیوان شعر اثر اوست. 9

پی نوشت ها

[1] ـ جمهرة انساب العرب 501. 2 ـ کتاب الصله 1 / 40. 3 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 490. 4 ـ جذوة المقتبس 102. 5 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 490. 6 ـ الفهرست (ابن خیّر) 414 و 415. 7 ـ کتاب الصله 1 / 40. 8 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 5 / 121. 9 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 365.

دیگر منابع: یتیمة الدهر 2 / 119؛ وفیات الاعیان 1 / 135؛ العبر 2 / 243؛ الوافی بالوفیات 8 / 49؛ نفح الطیب 3 / 178؛ مرآة الجنان 3 / 30؛ تاریخ الاسلام 29 / 49؛ النجوم الزاهره 4 / 272؛ شذرات الذهب 3 / 217؛ معجم البلدان 4 / 347؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 417؛ معجم البلدان 4 / 347.

ابراهیم اسفندیاری

احمد ـ

قلاساحمد ـ قلاس (م493ه)

ابونصر احمدبن محمدبن مؤید قلاس.

او آشنای به علم قرائت ها بوده و کتاب های تحفة الاخیار فی اقسام الاخبار، عُدّة السالکین و عمدة السائرین، و المنیة فی القرائات را نگاشت. 1 اسماعیل پاشا می گوید ابونصر در سال 493ه در سمرقند درگذشت؛ 2 ولی کحاله به نقل از بروکلمان، او را زنده در سال 601 آورده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 1 / 81. 2 ـ همان. 3 ـ معجم المؤلفین 2 / 164.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1129؛ لغت نامه دهخدا 4 / 1356.

محمود هیئتی

احمد ـ کرخی

احمد ـ کرخی (م486ه)

ابوالمعالی احمدبن علی بن قدامه کرخی بغدادی.

احمد در بغداد می زیست و از شاگردان شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی بود. او ادبیات و حدیث را نزد آنان فرا گرفت و مصنفات و احادیث آنان را روایت می کرد؛ همچنین علم فقه را نزد صیمری آموخت. 1 وی از علمای برجسته در فقه، کلام، جدل و آگاه به ادبیات و شعر بود. حسن بن محمد استرآبادی و ابوالسعادات احمدبن محمد عطاردی از او روایت کرده اند. 2 ابوالمعالی قضاوت شهر انبار را برعهده گرفت و چندین سال در همان شهر اقامت داشت. پس از اینکه از قضاوت معزول شد، به بغداد رفت و در منطقه ابوخلف کرخ اقامت گزید. برخی او را حنفی مذهب دانسته اند؛ 3 ولی شماری از رجال نویسان شیعه و اهل سنت او را از علمای شیعه دانسته اند. 4 احمد سرانجام در سال 486ه در زمان خلافت المقتدی بامرا (خلافت 467 - 487)، 5 در حالی که بیش از هشتاد سال عمر کرده بود، درگذشت و در مقبره شونیزیه بغداد به خاک سپرده شد. 6 تألیفات او کتاب النحو، علم القوافی می باشد. 7

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 3 / 46. 2 ـ تاریخ الاسلام 33 / 168. 3 ـ الجواهر المضیئة 1 / 215. 4 ـ اعیان الشیعه 3 / 46. 5 ـ نزهة الالّباء 371. 6 ـ الجواهر المضیه 1 / 215. 7 ـ معجم الادباء 4 / 45.

دیگر منابع: فهرست منتجب الدین 151؛ الوافی بالوفیات 7 / 201؛ بغیة الوعاة