احمد ـ

گنجویاحمد ـ گنجوی (قرن 5ه)

احمدبن خطیب تاج الدین گنجوی معروف به ابن خطیب.

او اهل گنجه از شهرهای آذربایجان بود. 1 گنجوی یکی از شاعران دوره غزنویان و معاصر سلطان محمود غزنوی (384 ـ 421ه) بود. 2 برخی وی را از شاعران عصر سلجوقی نیز ذکر کرده اند. 3 ممکن است مراد زمانی باشد که سلطه سلاجقه در ایران فراگیر نشده بود؛ بنابراین ابن خطیب از شاعران قرن پنجم هجری است. وی دیوان شعری دارد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ لغت نامه 4 / 5365. 2 ـ مجالس النفائس 327. 3 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 1 / 88. 4 ـ الذریعه 9 / 21.

دیگر منابع: حبیب السیر 2 / 521؛ فرهنگ سخنوران 105 و 108؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1008.

محمد غفوری

احمد ـ مالینی

احمد ـ مالینی (م412ه)

ابوسعد احمدبن محمدبن احمد مالینی هروی ملقب به طاووس الفقراء.

وی از مالین هرات بود1 و برای کسب حدیث و علم به مناطق گوناگونی مانند گرگان، اصفهان، بغداد، شام، مصر، حجاز، خراسان و ماوراءالنهر سفر نمود2 و بسیاری از بزرگان را ملاقات کرد و از محضر استادانی چون ابوبکر قطیعی، اسماعیل بن نجید سلمی، ابن عدی و حسن بن رشیق بهره برد. گفته می شود مالینی مطالبی را شنیده و از کتاب های ارزشمند بزرگان فرا گرفته بود که نزد هیچ کس وجود نداشت. خطیب بغدادی، احمدبن حسین بیهقی، احمدبن علی بن ثابت و احمدبن عبداللّه لرحمان ذکوانی از او روایت کرده اند. برخی از رجال نویسان اهل سنت وی را فردی مورد اعتماد، راستگو، خیرخواه، صالح، فاضل، عالم، صوفی، زاهد و دارای اخلاق نیکو دانسته اند. 3 کتاب اربعین الصوفیه از آثار وی می باشد. 4 او سرانجام به مصر رفته و در آنجا اقامت نمود و بنا به نقلی در روز سه شنبه هفدهم شوال سال 412ه درگذشت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5 / 179. 2 ـ تاریخ جرجان 124. 3 ـ الانساب 5 / 180. 4 ـ تذکرة الحفاظ 3 / 1070. 5 ـ تاریخ بغداد 4 / 372.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 301؛ تاریخ مدینة دمشق 5 / 192؛ الاکمال (ابن ماکولا) 3 / 179؛ شذرات الذهب 3 / 195؛ النجوم الزاهره 4 / 256؛ حسن المحاضره 1 / 304؛ المنتظم 15 / 146؛ معجم البلدان 5 / 44؛ اللباب 3 / 155؛ الکامل فی التاریخ 9 / 325؛ العبر 2 / 221؛ الوافی بالوفیات 7 / 330؛ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 59؛ طبقات الحفّاظ 417؛ الاعلام 1 / 211؛ تاریخ التراث العربی ج1 جزء4 ص185.

پژوهشکده

احمد ـ مامائی

احمد ـ مامائی (م436ه)

ابوحامد احمدبن محمدبن أحید مامائی ملقب به ابن ماما اصفهانی.

او اهل اصفهان و ساکن بخارا بود و از محضر اسماعیل بن محمد کشانی، و ابوحامد احمدبن محمد که از قاریان بود استفاده علمی برده است. وی حافظی مورد اعتماد در حدیث و از جمله راویان احادیث زیاد و مشتاق به فراگیری و جمع آوری حدیث بود. همچنین محدث و مورخ بود. افرادی چون ابوبکر حسن بن حسین بخاری و دیگران از او بهره علمی برده اند. 1 ابوحامد در نهایت پس از هفتاد سال عمر2 در سال 436 در شهر بخارا درگذشت. 3 برای مامایی دو تألیف ذکر شده که عبارت اند از: المختلف و المؤتلف فی الاسماء و ذیلی بر تاریخ بخارا غنجار. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5 / 181. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 580. 3 ـ الانساب 5 / 181. 4 ـ تذکرة الحفاظ 3 / 1117.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 156؛ تاریخ الاسلام 29 / 423؛ الوافی بالوفیات 7 / 361؛ طبقات الحفّاظ 427؛ هدیة العارفین 5 / 74؛ معجم المؤلفین 2 / 79؛ شذرات الذهب 3 / 259؛ أدب الاملاء و الاستملاء 85.

پژوهشکده

احمد ـ ماه آبادی

احمد ـ ماه آبادی (حیات قرن 5ه)

احمدبن علی ماه آبادی.

فردی فاضل و ادیبی متبحر بود. 1 وی از علما و دانشمندان شیعه قرن پنجم هجری و از استادان منتجب الدین بن بابویه بود و آثاری چون شرح اللمع، البیان در علم نحو، التبیان در تصریف و مسائل النادره در اعراب را به رشته تحریر درآورد که حسن بن علی مهابادی با واسطه پدرش از آن کتب روایت کرده است. 2