پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 5 / 34 و 35. 2 ـ تاریخ الاسلام 29 / 48. 3 ـ معالم العلماء 39؛ روضات الجنات 1 / 244. 4 ـ معجم الادباء 5 / 34، 35. 5 ـ تاریخ الاسلام 29 / 48. 6 ـ اعیان الشیعه 3 / 94. 7 ـ معجم الادباء 5 / 35. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 476.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 365؛ الوافی بالوفیات 8 / 5؛ معجم المؤلفین 2 / 91؛ الاعلام 1 / 212.

عبداللّه لعلی باقری

احمد ـ مرسی

احمد ـ مرسی (460ه)

ابوالعباس احمدبن محمد احمد مرسی اندلسی ملقب به ابن بُلاّل.

اصل وی از مرسیه اندلس است. جدش ابوعامر حاکم بلنسیه و خودش از علمای مالکی مذهب و در منطقه ازمیر آگاه به لغت، ادب و نحو بود. در زمان حیات پدرش زمانی که در مرسیه بود با اینکه سن و سال زیادی نداشت، علوم ادب تدریس می کرد. از شاگردانش المظفر عبداللّه لملک را می توان نام برد. کتاب های شرح الغریب المصنف و شرح اصلاح المنطق ابن سکیت تألیف اوست. وی سرانجام در حدود سال 460 درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ التکمله لکتاب الصله 1 / 26.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1209؛ روضات الجنات 1 / 250؛ بغیة الوعاة 361؛ الوافی بالوفیات 7 / 361؛ معجم المؤلفین 2 / 66؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 311؛ ریحانة الادب 5 / 285؛ هدیة العارفین 5 / 79؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1092.

ابراهیم اسفندیاری

احمد ـ مشکویه

احمد ـ مشکویه (حدود 320 ـ 421ه)

ابوعلی احمدبن محمدبن یعقوب مُشکویه رازی خازن، مشهور به ابن مسکویه.

او در حدود سال 320ه متولد شد. خاندان او اهل ری بوده و خود وی نیز دو دهه نخست عمر خود را در ری زیسته است. مشکویه در آغاز کار، سخت در اندیشه کیمیاگری بود و آن را نزد ابوطیب کیمیائی رازی آموخت و به دلیل کسب علم و دانش و به واسطه سمت هایی که در دربار آل بویه داشت، به شهرهای گوناگونی از جمله بغداد، شیراز و اصفهان سفر کرد. تاریخ طبری را نزد ابن کامل که از شاگردان محمدبن جریر طبری بود، خواند و علوم اوایل را نزد ابن خمّار
آموخت. در منطق و پزشکی دستی قوی داشت؛ به گونه ای که او را بقراط دوم دانسته اند. ابوعلی فیلسوف، طبیب، ریاضیدان، متکلم، لغوی، مورخ و نویسنده و در مرتبه والایی از دانش، ادب، بلاغت و شعر بود. برخی ابوحیان توحیدی را از شاگردان مشکویه دانسته اند. مشکویه مدتی مصاحب و ندیم خاص و از تربیت یافتگان ابومحمد مهلّبی وزیر معزّالدوله، سپس در خدمت ابوالفضل اللّه بن عمید وزیر رکن الدوله بویهی و کتابدار او بود. 1 پس از آن به خدمت ابوالفتح ابن عمید وزیر رکن الدوله و مؤیدالدوله درآمد و پس از آن در شیراز به عضدالدوله سلطان بزرگ آل بویه پیوست و در زمره همراهان و مسئول کتابخانه و بیت المال او شد. 2 یاقوت، مذهب او را مجوسی نومسلمان3 و بیشتر منابع، شیعه دانسته اند. 4 آثار وی عبارت اند از: تجارب الامم و تعاقب الهمم، السیاسة للملک، طهارة الاعراق فی تکمیل النفس و تهذیبها، الفوز الاصغر چاپ شده، الفوز الاکبر، آداب الدنیا و الدین، انس الخواطر، نزهت نامه علائی به فارسی که برای علاءالدوله دیلمی نوشت، آداب العرب و الفرس و الهند، جاویدان خرد، ترتیب العادات، ندیم الفرید، الاشربة و ما یتعلق بها من الاحکام الطبیه، الطبخ و الطبیخ، حقائق النفوس، نورالسعاده، اقسام الحکمة و الریاضی، تعلیق فی المنطق، احوال الحکماء السلف و صفات بعض الانبیاء السالفین، الجامع، السیر، 5 رسالة فی ماهیة العقل، الادویة المفرده، 6 تهذیب الاخلاق، حقائق النفوس، فوز السعاده، تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، و گزیده اشعار ابوعلی مشکویه. 7 سرانجام وی در نهم ماه صفر سال 420 یا 421ه در اصفهان درگذشت و در محله خواجو دفن شد. 8

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 3 / 159. 2 ـ تاریخ الحکماء 331. 3 ـ معجم الادباء 5 / 7. 4 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 28. 5 ـ معجم الادباء 5 / 5. 6 ـ الاعلام 1 / 212. 7 ـ ریحانة الادب، 8 / 207. 8 ـ الکنی و الالقاب 1 / 409.

دیگر منابع: مثالب الوزیرین 45 و 299؛ اخلاق ناصری 4 و 5 و 109؛ نامه دانشوران 1 / 82؛ روضات الجنات 1 / 254؛ تاریخ حکماء الاسلام 57؛ لغت نامه دهخدا 1 / 592؛ الوافی بالوفیات 8 / 109؛ مجالس المؤمنین 2 / 189؛ تاریخ ادبیات در ایران 1 / 300؛ نزهة الارواح و روضة الافراح 406؛ ریحانة الادب 8 / 207؛ الامتاع و الموانسه 1 / 35؛ تتمة یتیمة الدهر 115؛ عیون الانباء 331؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 6 / 56؛ معجم المؤلفین 2 / 168؛ هدیة العارفین 1 / 73.

محمود هیئتی