احمد ـ

مصریاحمد ـ مصری (قرن پنجم هجری)

ابوالفتح احمدبن مطرف بن اسحاق مصری.

از دانشمندان مصر در دوره حکومت الحاکم فاطمی (حکومت 386 - 411) و از قضات این دولت بود. دو کتاب لغوی برای او نام برده اند: النوائح که کتاب بزرگی بوده و رسالة فی الضاد و الظاء که آن را برای شریف ابوالحسن محمدبن قاسم حسینی فرماندار تنیس نوشت. 1 یاقوت و صفدی سال مرگ وی را ندانسته و نیاورده اند؛ اما اسماعیل پاشا به اشتباه او را با احمدبن مطرف عسقلانی یکی پنداشته و مرگ او را در سال 413ه آورده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 5 / 63؛ الوافی بالوفیات 8 / 118. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 72؛ ایضاح المکنون 1 / 487؛ معجم المولفین 2 / 180.

دیگر منابع: روضات الجنات 1 / 243.

محمد غفوری

احمد ـ معافری

احمد ـ معافری (319 ـ 403ه)

ابوالقاسم احمدبن فتح بن عبداللّه معافری قرطبی مشهور به ابن رسّان.

احمد در سال 319 در محله حوانیت شهر کوردوبا (قرطبه) زاده شد و در همین شهر می زیست و به تجارت اشتغال داشت؛ به همین دلیل بسیار سفر می کرد. برای حج به مکه سفر نمود. ظاهراً در خلال تجارت و سفر حج به کسب دانش نیز مشغول بوده و نزد عتبه رازی، حمزه کنانی، حسن بن رشیق و اسحاق بن ابراهیم (فقیه قرطبه) شاگردی کرد و صحیح مسلم را از ابوعلاءبن ماهان فارسی آموخت. ابن عبداللّه لبر، خولانی، محمدبن عتاب، ابن میمون و ابن شنطیر از شاگردان معافری بودند که نشان از درجه علمی او دارد. ابن رسان را اهل سیر و سلوک، دارای علوم غریب و عامل به مستحبات و واجبات آورده اند. ابن رسان به دلایلی که ذکر نشده در اواخر تحت تعقیب قرار گرفت. اموالش مصادره شد و ناچار به زندگی پنهان روی آورد و در نهایت در سال 403 در زادگاه خود درگذشت. ابومروان بر او نماز گزارد و در مقبره نجم به خاک سپرده شد. معافری تألیفاتی از خود بر جای نهاد که عبارت اند از: الفرائض، تاریخ التشریع الاسلامی،
المعاملات فی الشریعة الاسلامیه، مختصر المعاملات و المختارات الفتحیة فی اصول الفقه. 1

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 1 / 26؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 205.

دیگر منابع: بغیة الملتمس 199؛ جذوة المقتبس 132؛ تاریخ الاسلام 28 / 74؛ معجم المؤلفین 2 / 44.

محمد غفوری

احمد ـ معدل

احمد ـ معدل (337 ـ 415ه)

ابوالفرج احمدبن محمدبن عمر معدل بغدادی مشهور به ابن مسلمه.

احمد، به رفیل (رقیل) خاندانی ایرانی که دانشمند و سیاست پیشه بودند منسوب است. در اواخر سال 337ه در بغداد به دنیا آمد و در شرق شهر بغداد سکونت داشت. در زمینه فقه حنفی از فقیه ابوبکر رازی استفاده کرد و در زمینه حدیث از پدرش محمد و همچنین قاضی احمدبن کامل و دیگران حدیث آموخت؛ 1 ازاین رو در زمره عالمان حنفی مذهب درآمد. 2 وی احادیثی را که شنیده بود به دیگران انتقال می داد. طراد زینبی3 و خطیب بغدادی از جمله شاگردان روایی او بوده و از او حدیث آموختند. خطیب بغدادی او را محدثی ثقه دانسته و گوید: خانه اش را در اختیار اهل علم قرار می داد و در زمان خود به فضل و عقل مشهور گشته بود. ابن مسلمه در آغاز ماه محرم هر سال جلسه ای برای املای حدیث برپا می کرد و به نقل روایت می پرداخت و در سال 415ه از دنیا رفت. 4 الأمالی اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5 / 67. 2 ـ الجواهر المضیئه 1 / 296. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 7 / 341. 4 ـ تاریخ بغداد 5 / 67. 5 ـ فهرست مخطوطات دارالکتب الظاهریه (مخطوطات الحدیث) 111.

دیگر منابع: المنتظم 5 / 164؛ الکامل فی التاریخ 9 / 341؛ البدایة و النهایه 12 / 17؛ النجوم الزاهره 4 / 260؛ مستدرک معجم المؤلفین 100؛ تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 469؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 619؛ الاعلام 1 / 211.

مرتضی نجفی

احمد ـ معری

احمد ـ معری (زنده در 432ه)

ابوالحسین احمدبن محمد معری ملقب به قنوع.

در مورد زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست، جز اینکه