شاعری از اهالی معره1 یکی از شهرهای قدیمی حمص بود که در قرن پنجم هجری می زیسته است. 2 وی بدان دلیل به قنوع معروف شده است که گفته اند از مال دنیا به کمترین و فقط به اندازه ای که رفع گرسنگی کند راضی بود3 و به ظاهر زندگی و خوراک و پوشاکش اهمیتی نمی داد. 4 وی کتاب مستقلی ندارد، اما ابویعلی محمدبن حسن بصری5 و ابومظفر ابراهیم بن احمد رازی که در سال 432ه وی را در معره ملاقات کرده بودند، اشعاری از او نقل کرده اند. 6 ثعالبی و دیگران اشعاری از وی را آورده اند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الطلب فی تاریخ حلب 1 / 217. 2 ـ تاریخ معرة النعمان 2 / 248. 3 ـ الوافی بالوفیات 1 / 1074. 4 ـ تاریخ معرة النعمان 2 / 248. 5 ـ بغیة الطلب فی تاریخ حلب 1 / 376. 6 ـ تاریخ مدینة دمشق 6 / 264. 7 ـ یتیمة الدهر 5 / 13؛ تاریخ معرة النعمان 2 / 248.

دیگر منابع: المستدرک علی معجم المؤلفین 103.

گلشاد حیدری

احمد ـ معرّی

احمد ـ معرّی (363 ـ 449ه)

ابوالعلاء احمدبن عبداللّه بن سلیمان تنوخی معرّی.

وی در بیست و هفتم ربیع الاول سال 363ه1 در معره النعمان ـ شهری قدیمی از توابع حمص بین حلب و حماه در سوریه ـ متولد شد. 2 ادبیات و لغت را نزد پدرش و محمدبن عبداللّه بن سعد نحوی و بنی کوثر و شاگردان ابن خالویه آموخت. 3 همچنین حدیث را نیز نزد پدر، جد و برادر خود ابوالمجد و چند تن دیگر فرا گرفت. 4 او در سال 399 وارد بغداد شد و ابوالقاسم تنوخی دیوان شعرش را نزد او قرائت کرد. 5 ابوالعلاء، شاعری ظریف طبع، 6 تیزهوش و از حافظه ای عجیب برخوردار بود. 7 او که از یازده سالگی شعر می گفت، 8 دارای اشعاری زیبا، ادبیاتی بی نظیر، عالم به لغت و فصیح بود. 9 بزرگانی همچون ابوالقاسم علی بن محسن تنوخی، ابوالخطاب علاءبن حزم اندلسی، ابوزکریا یحیی بن علی خطیب تبریزی و دیگران از او بهره برده اند. او در کودکی براثر مرض آبله، بینایی خود را از دست داد. حکایات مختلفی درباره اعتقادات وی نقل کرده اند و برخی او را متهم به الحاد و زندقه نموده اند. 10 او پس از سفری که به طرابلس11 و بغداد کرد، به شهر خود معره النعمان مراجعت کرد و تا آخر عمر در آنجا ماند و به تدریس و تألیف مشغول بود. 12 وی در سیزدهم ربیع الاول سال
449ه در معره النعمان درگذشت. 13 کتاب های إقلید الغایات، أیک و الغصون، الفصول، خطب الخیل، رسیل الراموز و لزوم مالایلزم، 14 ذکری حبیب، معجر أحمد، 15 رسالة الطیر، تاج الحرة فی وعظة النسا، الخطیب، خطبة الفصیح، مواعظ، نجر الزجر، خماسیّة الراح، استغفر و استغفری، 16 الاوزان و القوافی فی شعر المتنبی، البشری بالجهاد، حدیث الاسلام، رسالة الغفران، الزجر النابح، سقط الزند، شرح دیوان ابن ابی حصینه، ضوء السقط، عبث الولید، الفصول و الغایات، ملقی السبیل، منار القائف، رسائل ابی العلاء مع داعی الدعاة، رسالة الاخرسیس، رسالة الاغریغیه، رسالة الی صاحب الدواوین، رسالة الی قاضی صدیق، رسالة التذکره، رسالة الشیاطین، رسالة الصاهل و الشاجح، رسالة العصا، رسالة المنیح الی وزیر المغربی، رسالة الهنا، رسالة فی تعزیة ابی علی بن ابی الرجال، رسالة فی التوسط لآل منیرالحسن، رسالة الملائکه، اختیارات الاشعار فی الابواب، الراحلة فی تفسیر لزوم مالایلزم، الرسالة الفلاحیه، الریاش المصطفی، اللامع العزیزی. 17

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4 / 240 و 241. 2 ـ معجم الادباء 3 / 108. 3 ـ سیراعلام النبلاء 18 / 25 و 26. 4 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 6 / 10. 5 ـ تاریخ بغداد 4 / 240 و 241. 6 ـ تتمة یتیمة الدهر 16. 7 ـ نکت الهمیان 102. 8 ـ المنتظم 16 / 22. 9 ـ تاریخ بغداد 4 / 240 و 241. 10 ـ الانساب 1 / 484 و 485. 1
[1] ـ انباه الرواة 1 / 49 و 57 و 58. 12 ـ تاریخ بغداد 4 / 240 و 241. 13 ـ الانساب 1 / 484 و 485. 14 ـ انباه الرواة 1 / 49 و 57 و 58. 15 ـ وفیات الاعیان 1 / 113 و 114. 16 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 25، 37 و 38. 17 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 6 / 12، 13 و 14.

دیگر منابع: بغیة الطلب فی تاریخ حلب 2 / 909؛ الذریعه 18 / 300؛ وفیات الاعیان 1 / 113؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 176؛ العبر 2 / 293؛ دول الاسلام 230؛ تاریخ الاسلام 30 / 198؛ میزان الاعتدال 1 / 112؛ تاریخ ابن وردی 1 / 346؛ البدایة و النهایه 12 / 72؛ دمیة القصر 1 / 157؛ نزهة الالباء 353؛ معجم البلدان 5 / 156؛ الکامل فی التاریخ 9 / 636؛ اللباب 1 / 225.

محمود هیئتی

احمد ـ منشوری

احمد ـ منشوری (حیات اوایل قرن 5ه)

ابوسعید احمدبن محمد منشوری سمرقندی.

وی متخلص به منشوری و یکی از مداحان آل ناصر، به ویژه مداح سلطان محمود غزنوی بود. نظامی عروضی سمرقندی، نام وی را در