دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 2040 و 1 / 703؛ تاج التراجم 24؛ الطبقات السنیه 2 / 71؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1130؛ مفتاح السعاده 2 / 253؛ معجم المؤلفین 2 / 140.

محمود هیئتی

احمد ـ نجاشی

احمد ـ نجاشی (372 ـ 450ه)

ابوالعباس احمدبن علی بن احمد نجاشی صیرفی اسدی معروف به ابن کوفی.

عالم و رجالی بزرگ امامی در قرن پنجم هجری بود. در سال 372ه به دنیا آمد. 1 نجاشی در بغداد می زیست؛ 2 اما لقب ابن کوفی اش، کوفی بودن او و خاندانش را تقویت می کند. جدش احمدبن عباس نیز از علما و محدثان شیعه و از استادان اجازه حدیث بود که گروهی از علما از وی روایت کرده اند. 3 علت شهرت وی به نجاشی، به دلیل ملقب بودن جد اعلایش به نجاشی بود که از سوی منصور عباسی حکومت اهواز را در دست داشت. او از شیعیانی بوده است که از امام صادق علیه السلامروایت کرده و امام رساله ای معروف به رساله اهوازیه را برای او فرستاد. 4 ابوالعباس را فردی جلیل القدر و مورد اعتماد عموم شیعه، به ویژه در علم رجال دانسته اند. 5 نجاشی در کودکی نزد امام جماعت مسجد نفطویه نحوی، معروف به مسجد لؤلؤی قرآن می خواند. این ایام زمانی بوده که ابوالحسین احمدبن احمد کوفی کاتب، کتاب کافی کلینی را در همان مسجد به گروهی از دانشمندان و محدثان شیعه تدریس می کرده است. 6 به گفته خودش، وی بعضی از کتاب های صدوق (م381ه) را نزد پدرش خواند و اجازه نقل تمام کتاب ها را از او کسب کرد؛ 7 همچنین بیشتر کتاب های جعفربن محمدبن قولویه (م369ه) را نزد شیخ مفید (م413ه) و برخی را نزد حسین بن عبیداللّه غضایری (م411ه) خواند. 8 احمدبن محمدبن عمران معروف به ابن جندی (م396ه) نیز استاد او بود و نجاشی کتاب الانواع را نزد او خواند. 9 احمدبن محمدبن موسی معروف به ابن صلت اهوازی، احمدبن عبداللّه لواحد بزاز معروف به ابن عبدون (م423ه)، و احمدعلی بن نوح سیرافی دیگر استادان نجاشی هستند. 10 در بعضی از منابع 33 استاد برای او برشمرده اند. 11 با وجود رتبه بالای علمی او، منابع، شاگردان بسیاری برای او نام نبرده اند. از جمله شاگردان ایشان
فرزندش ابوالحسین علی بن احمد نجاشی، 12 ابوالحسین سلیمان بن حسن صهرشتی و ابوصمصام ذوالفقاربن معبد حسینی (م520ه) 13 بودند. ابوالعباس نجاشی در سال 450ه در مطرآباد (مطیرآباد) درگذشت. 14 تألیفات وی عبارت اند از: کتاب الرجال که فهرست آثار شیعه و تراجم علمای شیعه بوده و جزو چهار کتاب اصلی شیعه در رجال به شمار می رود، الجمعه و ماورد فیه من الاعمال، الکوفه و ما فیها من الآثار و الفضایل، انساب بنی نضربن قعین و ایامهم و اشعارهم که درباره اجداد خودش نوشته است و مختصر الانوار و مواضع النجوم التی سمتها العرب. 15 آقابزرگ نیز کتاب اخبار بنی سنسن را به وی نسبت داده است16 که در دیگر منابع ذکری از آن نشده است.

پی نوشت ها

[1] ـ خلاصة الاقوال 20. 2 ـ الاعلام 1 / 172. 3 ـ رجال الطوسی 412. 4 ـ رجال النجاشی 1 / 253 و 254. 5 ـ تنقیح المقال 1 / 63؛ الفوائد الرجالیه 2 / 40؛ روضات الجنات 1 / 60. 6 ـ رجال النجاشی 2 / 291. 7 ـ همان 2 / 316. 8 ـ همان 1 / 306. 9 ـ همان 1 / 224. 10 ـ رجال النجاشی 1 / 101، 228 و 239. 1
[1] ـ اعیان الشیعه 3 / 33 ـ 35. 12 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 8. 13 ـ الفوائد الرجالیه 2 / 40 و 85. 14 ـ الوافی بالوفیات 7 / 187. 15 ـ رجال نجاشی 1 / 254. 16 ـ الذریعه 1 / 324.

دیگر منابع: رجال ابن داود 40؛ جامع الرواة 1 / 54؛ حاوی الاقوال 1 / 182؛ الوجیزه 10؛ الذریعه 2 / 449، 5 / 140 و 20 / 180؛ مجمع الرجال 1 / 127؛ جامع الرواة 25؛ ایضاح الاشتباه 112؛ معجم رجال الحدیث 2 / 157؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 1 / 335؛ کشف الظنون 1 / 5؛ معجم المؤلفین 1 / 317.

معصومه اخلاقی

احمد ـ نعیمی

احمد ـ نعیمی (م415ه)

ابومنصور احمدبن فضل نعیمی جرجانی.

ابومنصور اهل جرجان، 1 مورخ2 و از محدثان آن دیار به شمار می رفت و نزد محدث بزرگ نیشابور حاکم ابواحمد نیشابوری بهره علمی برد. کتابی در اخبار جبل (جبل به منطقه ای بین زنجان، قزوین، همدان، دینور و اصفهان گفته می شد) نوشت و همچنین در حدیث تألیف کرد و آن کتاب را المجتبی (المجتنی) نام گذاری نمود. نعیمی سال 415ه درگذشت. 3

پی نوشت ها

1ـ الاعلام 1 / 195. 2ـ تاریخ الاسلام 28 / 366. 3ـ تاریخ جرجان 123.