دیگر منابع: الانساب 5 / 512؛ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 318؛ اکمال الکمال 7 / 290؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 340؛ معجم المؤلفین 2 / 46.

پژوهشکده

احمد ـ نیشابوری

احمد ـ نیشابوری (388 ـ 470ه)

ابوصالح احمدبن عبداللّه لملک بن علی مؤذّن صوفی نیشابوری.

وی در سال 388 متولد شد. 1 او در جوانی برای کسب علم و حدیث از نیشابور به بغداد رفت؛ همچنین برای دومین بار در سال 434 به بغداد رفته و از خطیب بغدادی بهره بُرد. او سفرهایی به گرگان، اصفهان، دمشق، مکه و مَنْبج (از شهرهای روم) داشته2 و از محدثانی مانند عبداللّه لملک بن حسن اسفراینی، ابوعبداللّه لرحمن سلمی و محمدبن حسن علوی حدیث شنید. 3 او که فقیهی شافعی مذهب، مفسر و محدث بود، 4 شاگردانی همچون عبداللّه لکریم بن حسین بسطامی، محمدبن فضل فراوی، عبداللّه لمنعم بن قشیری5 و حاکم نیشابوری را تربیت نمود. 6 رجال نویسان وی را فردی مورد اعتماد، متدین، موعظه گر7 و در امور خیریه کوشا دانسته اند که چندین سال بدون گرفتن اجرت در مدرسه بیهقی نیشابور اذان می گفت. 8 کتاب های الاربعینیات، الاحادیث الالف9 و تاریخ مرو از تألیفات او می باشد. سرانجام وی در نهم ماه رمضان سال 470ه درگذشت. 10 کتاب الاربعین فی فضائل الزهراء اثر معروف دیگری است که از او برجای مانده است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 16 / 193. 2 ـ همان؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 419 و 420. 3 ـ تاریخ بغداد 4 / 268. 4 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 218. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 419 و 420؛ تاریخ نیشابور 132. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 419 و 420؛ تاریخ نیشابور 132. 7 ـ المنتظم 16 / 193. 8 ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 133. 9 ـ همان. 10 ـ معجم الادباء 3 / 224. 1
[1] ـ معالم العلماء 25.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 218؛ البدایة و النهایه 12 / 118؛ الوافی بالوفیات 7 / 156؛ النجوم الزاهره 5 / 106؛ شذرات الذهب 3 / 335؛ مختصر تاریخ دمشق 3 / 158؛ الکامل فی التاریخ 10 / 108؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1162؛ العبر 2 / 327؛ دول الاسلام 241؛ تاریخ الاسلام 31 / 308؛ طبقات الحفّاظ 437؛ معالم العلماء 25؛ تنقیح المقال 1 / 66؛ اعیان الشیعه 3 / 18؛ معجم المؤلفین 1 / 303؛ الاعلام 1 / 163؛ مرآة الجنان 3 / 76؛ جامع الرواة 1 / 53؛ ایضاح المکنون 1 / 119.

محمود هیئتی

احمد ـ ولی

الدولهاحمد ـ ولی الدوله (م431ه)

ابومحمد احمدبن علی بن خیران ولی الدوله کاتب مصری.

احمد در مصر می زیست و بعد از وفات پدرش مسئول نوشتن و ثبت نامه های دیوان ظاهربن حاکم فاطمی شد و در زمان المستنصر با نیز همین مسئولیت را برعهده داشت و سالانه مبلغ سه هزار دینار اجرت دریافت می نمود. ولی الدوله از شعر و شاعری هم بهره مند و اشعار او بیشتر در مدح المستنصر با بود و برخی اشعارش در مراثی اهل بیت علیهم السلاممی باشد. او در ضمن اشعارش، خود را شیعه آل مصطفی صلی الله علیه و آله معرفی می نماید. احمد دو جزء از اشعارش و جمله ای از رسائل و مکاتبات خویش را به دست شخصی به نام ابومنصوربن شیرازی به بغداد فرستاد تا بر سید مرتضی و دیگر بزرگان بغداد عرضه نماید که اگر مورد پسند بود، بقیه دیوان رسائل خویش را نیز به بغداد بفرستد تا در دارالعلم برای همیشه ماندگار شود؛ 1 ازاین رو برخی از رجال نویسان شیعه او را از شعرای شیعه دانسته اند. 2 ابومحمد سرانجام سال 431ه در زمان المستنصر در مصر از دنیا رفت. 3 دیوان شعر اثر او می باشد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 4 / 5. 2 ـ اعیان الشیعه 3 / 52. 3 ـ معجم الادباء 4 / 5. 4 ـ وفیات الاعیان 3 / 382.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 7 / 234؛ الاعلام 1 / 172؛ معجم المؤلفین 2 / 7؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1050؛ تاریخ التراث العربی ج2 جزء5 ص15.

پژوهشکده

احمد ـ هارونی

احمد ـ هارونی (333 ـ 411ه)

ابوالحسین احمدبن حسین بن هارون هارونی حسنی زیدی ملقب به المویّد با و عضدالدوله.

فقیه، متکلم، شاعر، نحوی و لغت شناس و از ائمه بزرگ زیدیه که نسبش با نُه واسطه به امام حسن مجتبی علیه السلاممی رسد. 1 وی در سال 332 یا 333ه در آمل متولد شد. 2 او و پدرش حسین احول و برادرش ابوطالب یحیی الناطق بالحق ابتدا امامی مذهب بودند. 3 شیخ طوسی درباره تغییر گرایش وی به نقل از شیخ مفید می نویسد: ابوالحسین هارونی علوی چون نتوانست اختلاف و تعارض موجود در بعضی از احادیث را توجیه و حل کند، از مذهب امامیه دست کشید. شیخ مفید سپس از او انتقاد کرده که وی راه تقلید را در مذهب پیش