بیان الحقبیان الحق محمود ـ نیشابوری

بیبش ـ عبدری

بیبش ـ عبدری (524 ـ 582ه )

ابوبکر بیبش بن محمد بن علی بن بیبش عبدری شاطبی.

فقیه، مفسر، ادیب، محدث و قاضی مالکی مذهب اهل شاطبه بود و در سال 524ه در آنجا متولد و رشد نمود و از کسانی مانند ابوالحسن بن هذیل، ابوالعباس اقلیشی، ابومحمد بن عاشر و دیگران حدیث آموخت و از استادانی همچون ابوعبداللّه بن سعید دانی، ابوالحسن طارق بن یعیش، ابوولید بن خیره، ابوطاهر سلفی، ابوعلی بن عرجاء و ابومظفر شیبانی اجازه روایت گرفت. ابوبکر از افراد اهل شورا و فتوا در شاطبه بود و پس از آن، سرپرستی قضاوت آنجا را به عهده گرفت. برخی او را فردی راستگو، عادل، پرهیبت و در گرفتن حق، استوار و در قضاوت دارای منش و روشی نیکو دانسته اند. کسانی مانند ابومحمد و ابوسلیمان فرزندان حوط اللّه از او روایت کرده و ابوعمر بن عات او را از استادان خود شمرده و او را ستایش کرده است. ابوبکر درحالی که سمت قضاوت شاطبه را داشت در ماه جمادی الاولی سال 582ه در آنجا درگذشت. 1 کتاب های التصحیح فی اختصار الصحیح و جمع الاحادیث التی زاد مسلم فی تخریجها علی البخاری اثر اوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ التکمله لکتاب الصله 1 / 185. 2 ـ الاعلام 2 / 80.

دیگر منابع: معجم المفسرین 1 / 111؛ طبقات المفسرین ( داودی ) 1 / 125؛ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 32؛ بغیة الملتمس 249؛ معجم المؤلفین 3 / 85.

محمود هیئتی

بیگم ـ گرگانی

بیگم ـ گرگانی ( قرن ششم هجری)

سیّده بیگم ملک گرگانی.

سیده بیگم دختر ناصرالدین گرگانی از سادات گرگان و نوه دختری حسن کارکیا بود. وی شاعر بود و دیوان شعری نیز داشت. 1 بنا به همعصربودن سیده گرگانی با رشیدالدین وطواط ( م573ه )، 2 از شعرای قرن ششم هجری به شمار می رود.

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 9 / 1100. 2 ـ ریاحین الشریعه 4 / 357.

دیگر منابع: تذکرة روز روشن 312؛ فرهنگ سخنوران 282؛ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 1 / 92.

سیدمهدی حسینی عربی

تقیّه ـ ارمنازی

تقیّه ـ ارمنازی (505 ـ 579ه )

أمّ علی تقیة بنت غیث بن علی بن عبدالسلام ارمنازی صوری سلمی ملقب به ست النعم.

وی در ماه محرم سال 505ه در دمشق متولد شد و زنی فاضله و شاعره بود. 1 اشعار و قصیده های او از معانی زیبایی برخوردار بود. ام علی مدتی در اسکندریه با ابوطاهر احمد بن محمد سلفی حافظ مصاحبت داشت و سلفی در بعضی از تعلیقه های خود از او یاد کرده و او را ستوده است. 2 بعضی از اشعار او را نیز ابوالقاسم بن رواحه روایت کرده است. 3 او در ماه شوال 579ه در اسکندریه درگذشت. 4 دیوان شعر اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم السَفَر 337. 2 ـ وفیات الاعیان 1 / 297. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 94. 4 ـ وفیات الاعیان 1 / 297. 5 ـ معجم المؤلفین 3 / 92.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 10 / 384؛ العبر 3 / 77؛ المشتبه فی اسماء الرجال 1 / 116؛ النجوم الزاهرة 6 / 96؛ شذرات الذهب 4 / 265؛ الاعلام 2 / 86؛ مرآة الجنان 3 / 314؛ ریحانة الادب 8 / 314.

محمود هیئتی

تمام ـ ابوالمعالی

تمام ـ ابوالمعالی (حیات پیش از 598 ه )

ابوالمعالی تمام بن هبه اللّه بن تمام.

وی پزشک یهودی و ساکن فسطاط مصر بود و عده ای از فرزندان او به دین اسلام گرویدند. او در حرفه خود فردی متبحر و در تشخیص امراض از هوش بسیاری برخوردار بود و این سبب شد به دربار راه یافته و در خدمت ملک ناصر صلاح الدین ایوبی باشد و از او بهره فراوان ببرد؛ پس از او در خدمت برادرش الملک العادل ابوبکر بن ایوب قرار گرفت. ابوالمعالی اثری به نام تعالیف و مجربات فی الطب از خود بر جای گذاشت. 1 زمان فوت او معلوم نیست؛ ولی پیش از سال 598ه زنده بوده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 582. 2 ـ معجم المؤلفین 3 / 93.