حبیب اللّه ـ ابن اردشیر (زنده در نیمه اول قرن ششم هجری)

ابوالمظفر حبیب اللّه بن محمد بن اردشیر. حبیب اللّه ـ ابن اردشیر

از دانشمندان و پزشکان قرن ششم هجری که ادعا می کرد از اولاد و احفاد جرجاسب بن جاماسب حکیم است. اثر او کتاب تقویة الباه یا قوة الباه است که در هفده باب تنظیم شده است. مؤلف این کتاب را برای سلطان سنجر سلجوقی ( 51
[1] ـ 552ه ) تألیف کرده است. از این نکته برمی آید وی این کتاب را در نیمه نخست قرن ششم تألیف کرده است. نسخه خطی آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. آقابزرگ تهرانی احتمال داده این کتاب همان تقویم الابدان اثر حبیب اللّه بن نورالدین محمد بن حبیب اللّه طبسی باشد، 1 که در این صورت هر دو نفر یکی خواهند بود.

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعة 4 / 394 و 395 و 17 / 216.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

حریری

حریری قاسم ـ حریری حسام عمرو ـ بخاری

حسام الدین

حسام الدین (زنده در 525ه )

از زیست نامه حسام الدین هیچ گزارشی به دست نیامد. تنها آقابزرگ تهرانی از او نام برده و می گوید: « حسام در سال 525ه در نگارش زیج شاهی که به سلطان سنجر اهدا شد، با انوری و عبدالرحمان خازنی همکاری کرده است ». 1

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعة 12 / 86.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

حسکا

حسکا حسن ـ رازی

حسن ـ ابن اشیری

حسن ـ ابن اشیری (حیات 569 ه )

ابوعلی حسن بن عبداللّه بن حسن مشهور به ابن اشیری.

از زندگانی و احوال وی اطلاع چندانی در دست نیست، تنها ابن ابّار نوشته است ابن اشیری اهل تلمسان ـ از بلاد مغرب زمین ـ بود و در همانجا تربیت و رشد یافت. مقدمات علم را در تلمسان نزد
ابوعلی بن خرّاز فرا گرفت و پس از آن به مریّه رفت و از محضر بزرگانی چون ابوالحجاج یسعون دانش آموخت. ابن اشیری به علم قرائات و لغت آگاهی خوبی داشت؛ ولی اما سعی و اهتمام او مصروف ادبیات بود. به علاوه در نظم و نثر دستی تمام داشت. تاریخ وفات او مشخص نیست؛ اما تا 569ه در قید حیات بود. تألیفات ابن اشیری عبارت اند از:

مجموع فی غریب الموطأ، این کتاب که با دست خط خود مؤلف بوده در دسترس ابن ابّار بوده است؛ مختصر فی التاریخ ( نظم اللآلی ). 1

پی نوشت ها

[1] ـ التکمله لکتاب الصله 1 / 218.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 3 / 238.

اسماعیل اسماعیلی

حسن ـ اسوانی

حسن ـ اسوانی (م 561ه )

ابومحمد حسن بن علی بن ابراهیم بن زبیر اسوانی غسّانی مصری معروف به قاضی مهذّب و ابن زبیر.

کاتب، مفسر، شاعر، نسّابه و از اهل أسوان، شهری در مصر و دارای خطی زیبا، زبانی فصیح و عباراتی گویا و سلیس بود. 1 به گفته مقدسی در زمان او شاعرتر از او وجود نداشت. 2 برادرش احمد ( م 563 ه ) نیز شاعر بود و دیوانی به نام دیوان الرشید داشت. 3 اما به گفته عماد کاتب اصفهانی ( م 597 ه ) در کتاب السیل و الذیل، قریحه و استعداد حسن در شعر بسیار بیشتر از برادرش احمد بود؛ هرچند احمد در علوم دیگر اعلم از حسن بوده است. 4 وی از مقربان درگاه صالح بن رزّیک ( م 556ه )، وزیر فائز فاطمی به شمار می رفت و از این طریق ثروت فراوانی برای خویش گرد آورده بود. گفته می شود بیشتر اشعاری که در دیوان صالح است در حقیقت از اشعار قاضی مهذب است. قاضی مهذب به نمایندگی از طرف برخی از حاکمان مصر به یمن فرستاده شد و در آنجا به گردآوری کتاب های انساب همت گماشت و همین زمینه ساز نوشتن کتاب بزرگی در انساب از طرف او شد. 5 وی درنهایت در ماه رجب یا ربیع الآخر 561 در قاهره چشم از جهان فرو بست. 6

آثار وی عبارت اند از: دیوان شعر، بسیاری از اشعار او را یاقوت در کتاب خود آورده است. همچنین سیدمحسن امین اشعاری از او را در مدح امیرالمؤمنین و اهل بیت به نقل از کتاب الطلیعه نقل نموده و