ابوعلی در نقل و روایت حدیث تسامح می کرد. گفته شده وی نسخه ای غیرمشهور از معجم الکبیر طبرانی را خریداری کرده و از آن حدیث نقل می کرد و در پاره ای از موارد، احادیث غیرمسموعه را به عنوان احادیث مسموعه نقل می کرد که این امر خود نوعی تدلیس به شمار می رود. 8 به هر حال از دیدگاه ابن عساکر، خوارزمی فردی مورد اعتماد نبوده و در زمره مدلّیسن حدیث به شمار می آمد. خوارزمی درنهایت در 543ه در مرو از دنیا رفت. 9 از وی یک اثر با عنوان السداسیات و الخماسیات بر جای ماند. 10

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 37 / 139. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 177. 3 ـ لسان المیزان 2 / 256. 4 ـ کتاب الوافی بالوفیات 12 / 269. 5 ـ جواهر المضیئه 2 / 91. 6 ـ تاریخ الاسلام 37 / 139. 7 ـ تهذیب تاریخ دمشق 4 / 253. 8 ـ لسان المیزان 2 / 256. 9 ـ میزان الاعتدال 1 / 523. 10 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 205.

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 4 / 1297.

اسماعیل اسماعیلی

حسن ـ خیوقی

حسن ـ خیوقی (زنده در 553ه )

ابوعلی حسن بن حارث خیوقی خوارزمی.

از ریاضیدانان قرن ششم هجری1 و منسوب به خَیوق ( خیوه )، شهری از نواحی خوارزم می باشد و به گفته یاقوت اهل این شهر بر خلاف شهرهای دیگر خوارزم شافعی مذهب اند؛ 2 ازاین رو بعید نیست خیوقی نیز این مذهب را داشته باشد. وی در زمان آتسز خوارزمشاه ( 521 تا 551ه ) زندگی می کرده است. 3 با اینکه منابع آثار او را با عناوین گوناگون آورده اند، به گفته آقابزرگ تهرانی، خیوقی دو کتاب داشته است: رساله ای در حساب4 که آن را به تأیید و حمایت سلطان نگاشت؛ 5 رساله ای در جبر و مقابله که در ماه ذی الحجه 533 از تألیف آن فراغت یافته و نسخه ای از آن در کتابخانه مدرسه فاضلیه موجود است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 3 / 214. 2 ـ معجم البلدان 2 / 415. 3 ـ فهرست نسخه های خطی فارسی ( منزوی ) 1 / 161. 4ـ الذریعة 5 / 86. 5ـ فهرست نسخه های خطی فارسی 1 / 161. 6 ـ الذریعة 5 / 86.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 80.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

حسن ـ دوریستیحسن ـ دوریستی (زنده در 584ه )

ابومحمد حسن بن حسین بن علی سدیدالدین دوریَستی.

فقیهی بزرگوار و صالح، منسوب به دوریست، از آبادی های ری1 و ساکن کاشان بوده است. 2 وی معاصر با ابومحمد عبداللّه بن جعفر بن محمد دوریستی از فقهای شیعه امامیه، درگذشته کمی پس از ششصد هجری و شیخ منتجب الدین علی بن عبیداللّه متولد 405ه می باشد. 3 در منابع، تألیفی برای وی یاد نشده، ولی آقابزرگ تهرانی او را در ردیف مؤلفان شیعه شمرده است. 4 او اجازاتی نیز داشته که افندی آنها را به خط خود او دیده است؛ ازجمله آنها اجازه ای برای شاگردش شیخ مجدالدین ابوالعلاء که بر پشت کتاب ارشاد شیخ مفید در تاریخ 576ه نوشته است و از این اجازه ظاهر می شود او کتاب مفید را از مرتضی بن داعی از جعفر بن محمد دوریستی از شیخ مفید روایت کرده است. اجازه برای شاگرد دیگرش ابوالحسین مرشدالدین علی بن حسین بن ابی الحسین ورّانی بر پشت مجلد اول از کتاب مبسوط شیخ طوسی که در ماه شوال 584 نوشته است و از آن اجازه نیز ظاهر می شود او مبسوط را از پدر شیخ منتجب الدین، یعنی عبیداللّه بن حسن بن حسین از پدرش از شیخ طوسی ( م460 ه ) روایت می کند. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2 / 484. 2ـ فهرست شیخ منتجب الدین 51. 3ـ معجم البلدان 2 / 484؛ ریاض العلماء 1 / 180. 4 ـ الذریعه 1 / 170. 5 ـ ریاض العلماء 1 / 179 و 180.

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 4 / 306؛ اعیان الشیعه 5 / 56؛ طبقات أعلام الشیعه ( الثقات العیون ) 2 / 58 و 184.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

حسن ـ رازی

حسن ـ رازی (زنده در 510 ه )

ابومحمد حسن بن حسین بن حسن قمی شمس الاسلام شمس الدین رازی مشهور به حَسْکا.

حسکا یکی از بزرگان فقها و فردی مشهور و موثق و ساکن ری بود. نام او در اصل حسن کیاست و کیا در اصطلاح مردمان گیلان و مازندران و ری به معنای رییس و سرپرست می باشد و در مقام تعظیم از آن استفاده می کنند. وی از محضر استادان بزرگی مانند شیخ طوسی، سلار، ابن براج، کراجکی و ابن حمزه بهره برد1 و تمام کتب شیخ طوسی را در منطقه غری ( نجف اشرف ) از خود وی فرا گرفت.