دارای دیوان شعری بود. پاره ای از سروده های وی که در مدح خلفا بود در اعیان الشیعه آمده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 6 / 189. 2 ـ بحارالأنوار 52 / 55. 3 ـ البدایة و النهایه 12 / 18 و 13 / 15 و 16. 4 ـ اعیان الشیعه 6 / 189.

دیگر منابع: الغدیر 5 / 8؛ خاتمة المستدرک 3 / 26؛ عمدة الطالب 295؛ معجم المؤلفین 4 / 67؛ الدرجات الرفیعه 505؛ مختصر تاریخ ابن الدبیش 164؛ ریاض العلماء 1 / 247؛ مجالس المؤمنین 1 / 507.

اسماعیل اسماعیلی

حسن ـ غزنوی

حسن ـ غزنوی (548 ه )

ابومحمد ( ابوعلی ) حسن بن محمد ناصر بن احمد اشرف حسینی، مشهور به سیدحسن غزنوی.

سیدحسن از خاندانی محترم و معروف در غزنین ـ و مانند و برخی از شعرای همعصر خویش همچون سراج الدین عثمان مختاری غزنوی ـ هم از شاعران دربار غزنویان و هم از شاعران سلجوقیان بود. اوایل عمر را در دربار بهرامشاه گذارنید؛ سپس جزو شاعران دربار سنجر ( 51
[1] ـ 552ه ) و مسعود بن محمد سلجوقی ( 529 ـ 547ه ) گردید. وی سفرهای متعددی به مناطق گوناگون ازجمله حجاز نمود. پادشاهان زمان او همگی وی را بزرگ می داشته اند. ابومحمد گذشته از شاعری که شعرش در جایگاه بلندی از فصاحت قرار داشت، از دانشمندان معروف زمان خود بوده و در غزنین موعظه می کرد. 1 درباره سفر غزنوی به حجاز و انجام حج در ریاض العارفین آمده است: « روزی سلطان بهرامشاه غزنوی از کثرت مریدان سید هراسان شد و دو شمشیر و یک غلاف به پیش او فرستاد؛ یعنی دو سلطان در یک شهر نمی گنجد. سید مطلب را دریافت و روانه حجاز شد. در راه بازگشت بزرگان حجاز و عراق و خراسان به استقبال وی می شتافتند و گرامی اش می داشتند ». 2 در تاریخ وفات سیدحسن بین منابع اختلاف است. وفات او را بین سال های 535، 548 و 565ه ذکر نموده اند؛ ولی آنچه صحیح به نظر می رسد سال 548ه می باشد. 3 وی دیوان شعری نزدیک به پنج هزار بیت دارد. تألیفات دیگری نیز داشت4 که سی نامه از آن جمله است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 1 / 77. 2 ـ تذکرة ریاض
العارفین 306. 3 ـ الذریعه 1 / 9 / 244. 4 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 1 / 77. 5 ـ الذریعه 12 / 292.

دیگر منابع: شاعران بزرگ ایران از رودکی تا بهار 211؛ فرهنگ سخنوران 160؛ سخن و سخنوران 234؛ تذکرة مجالس النفائس 330؛ تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی « ادوارد براون » نیمه دوم 242.

سیدمهدی حسینی عربی

حسن ـ فارسی

حسن ـ فارسی (547 ـ 598 ه )

ابوعلی حسن بن خطیر بن علی ظهیرالدین فارسی نعمانی مشهور به ظهیر ( ظهیری ).

گویند وی از اولاد نُعمان بن مُنْذِر بود که در سال 547ه در نعمانیه بین بغداد و واسط متولد شد؛ ازاین رو به نعمانی معروف شد. بعدها به شیراز هجرت کرد و فقه را در آنجا آموخت؛ ازاین رو به فارسی مشهور گشت. 1 در فقه، لغت، نحو، عروض و شعر بر دیگران پیشی گرفت و سرآمد روزگار گشت. همچنین وی عالم و صاحب نظر در فنون گوناگون چون تفسیر قرآن، قرائات، فقه، کلام، منطق، معانی، حساب، هیأت و پزشکی بود و روایت کننده ایام و اشعار عرب و اخبار پادشاهان عرب و عجم نیز بود. نعمانی در هر فنی از فنون، کتابی از حفظ داشت و با لغت عِبْرانی نیز آشنا بود و با یهودیان مناظره می کرد. 2 وی به شهرهای گوناگون چون قدس و قاهره سفر کرد و درنهایت در شهر قاهره در سال 598ه درگذشت. محمد بن عبدالعزیز ادریسی از شاگردان اوست. 3 تألیفات ظهیرالدین عبارت اند از: اختلاف الصحابه و التابعین و فقهاء الامصار در فقه، تفسیر القرآن ( تفسیر النعمانی ) ناتمام می باشد و تا آیه « تلک الرسل فضلنا بعضهم علی بعض » پیش آمده است، الحجه که تلخیص الافصاح عن شرح معانی الصحاح اثر یحیی بن محمد بن هبیره ( م560ه )، شرح الجمع بین الصحیحین، الجمع بین الصحیحین اثر حمیدی اندلسی است که نعمانی به شرح آن پرداخته است، 4 تنبیه البارعین علی المنحول مِن کلا العرب. 5

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 502. 2ـ معجم الادباء 8 / 100. 3 ـ بغیة الوعاة 1 / 502. 4 ـ کشف الظنون 1 / 460، 132 و 600. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 280.

دیگر منابع: الجواهر المضیئة 2 / 52؛ روضات الجنات 3 / 92؛ کشف الظنون 1 / 33؛ معجم المؤلفین 3 / 222.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی