حسن ـ فارقیحسن ـ فارقی (433 ـ 528ه )

ابوعلی حسن بن ابراهیم بن علی بن برهون فارقی.

محدث و فقیه شافعی مذهب. در سال 433ه در میافارقین از شهرهای عراق متولد شد. فقه را در آنجا نزد ابوعبداللّه محمد بن بیان کازرونی فرا گرفت و پس از فوت کازرونی در سال 456ه به بغداد رفته و ادامه فقه را در محضر ابواسحاق شیرازی آموخت. ابوعلی در سال 460ه نزد شیخ ابونصر بن صباغ رفته و کتاب الشامل را از او فراگرفت؛ سپس خدمت ابواسحاق رسیده و تا آخر عمر ابواسحاق، ملازم او بود. فارقی همچنین از محدثانی همچون ابوالغنائم ابن مأمون و ابوجعفر بن مسلمه حدیث شنید. 1 روایتگرانی نیز مانند: صائن بن عساکر و ابوسعد بن عصرون از او بهره برده اند. 2 ابوعلی مدتی متولی امر قضاوت در واسط و اطراف آن بود و ازاین رو تا آخر عمر در آنجا باقی ماند. برخی از رجال نویسان اهل سنت او را فردی زاهد، پرهیزکار و پرهیبت دانسته و گفته اند در اجرای احکام از هیچ کس جانبداری نمی کرد. او حتی در کهن سالی نیز به خواندن و آموختن علم می پرداخت و تا آخر عمر هوش و حواس او سالم بود. وی سرانجام در ماه محرم سال 528ه در شهر واسط عراق درگذشت. 3 آثار او عبارت اند از: الفتاوی در پنج مجلد و فوائد المهذب ابواسحاق شیرازی. 4

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 17 / 285. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 608. 3 ـ المنتظم 17 / 285. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 279.

دیگر منابع: وفایت الاعیان 2 / 77؛ الوافی بالوفیات 11 / 370؛ معجم المؤلفین 3 / 195؛ شذرات الذهب 4 / 85؛ الکامل فی التاریخ 11 / 17؛ مرآة الجنان 3 / 193؛ البدایة و النهایة 12 / 206؛ العبر 2 / 432؛ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 57؛ طبقات الشافعیة ( اسنوی ) 2 / 121؛ طبقات الشافعیة ( ابن هدایه اللّه ) 202؛ الاعلام 2 / 178؛ کشف الظنون 1 / 1302.

محمود هیئتی

حسن ـ قطّان

حسن ـ قطّان (465 ـ 548 ه )

ابوعلی حسن بن علی بن محمد قَطّان مروزی بخاری.

نیای وی از بخارا و خود متولد سال 465ه در مرو می باشد. منابع رجالی اهل سنت او را از دانشمندان و عالمان به لغت، ادبیات، پزشکی، حکمت و هندسه معرفی نموده و گفته اند در همه این امور
تألیفاتی دارد. همچنین قطّان در اوایل عمرش به حدیث نیز اشتغال داشته است. همچنین مردم برای مداوای بیماری به او مراجعه می کردند. سال 548ه بعد از غلبه غزها بر مرو، قطان به دست آنان کشته شد. آثار او عبارت اند از: العروض به صورت نموداری، نسب آل ابی طالب ( الروضة فی الانساب )، 1 رسائل فی الطب، کیهان سیاحت در هیأت که به زبان فارس نوشته است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 513. 2 ـ الاعلام 2 / 202.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 3 / 260.

احسان آذرکمندللّه

حسن ـ قیروانی

حسن ـ قیروانی (427 ـ 514ه )

ابوعلی حسن بن خلف بن عبداللّه هوازی ملیلی قیروانی قروی.

در سال 427 یا 428ه در قیروان، شهری در تونس متولد شد و بعدها در اسکندریه مصر سکونت اختیار کرد. از استادان او در قیروان می توان به ابوبکر قصری، حسن بن علی جلولی، عبدالحق جلاد، عبدالملک بن داود قسطلانی، احمد حجری، عمر بن ابی الخیر خرّاز و محمد بن ابی الحسن سقلی معروف به ابن بنت العروق و در مکه به ابومعشر طبری و در مصر به محمد بن احمد بن علی قزوینی و احمد بن نفیس اشاره کرد. 1 او به قرائات مختلف به ویژه روایت « ورش » و « دوری » توجه ویژه ای داشت و در این فن بر دیگران پیشی گرفت. 2 شاگردان او ابوالعباس احمد بن حطیئه، عبدالرحمن بن خلف بن عطیه، ابوالحسن بن عظیمه و یحیی بن سعدون قرطبی هستند. وی در سیزدهم رجب 514 در اسکندریه درگذشت. 3 اثر او تلخیص العبارات بلطیف الاشارات فی القرائات است. از کلام ابن جزری ( م 833ه ) که می گوید: « من این کتاب را قرائت کردم »، استفاده می شود این کتاب تا قرن نهم هجری موجود بوده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ غایة النهایه 1 / 211. 2 ـ حسن المحاضره 1 / 428. 3 ـ غایة النهایه 1 / 211. 4 ـ همان.

دیگر منابع: مرآه الجنان 3 / 160؛ شذرات الذهب 4 / 41؛ العبر 2 / 402؛ الوافی بالوفیات 11 / 430؛ هدیة العارفین 1 / 278؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 430؛ معجم المؤلفین 3 / 222؛ کشف الظنون 1 / 473 و 479.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی