حسن ـ ماهابادیحسن ـ ماهابادی (قرن ششم هجری)

حسن بن علی بن احمد افضل الدین ماهابادی.

منسوب ماهاباد ( قریه ای بین اصفهان و کاشان ) است. وی از علمای شیعه و دانشمندی ادیب، فقیه، ثقه، متبحر در علوم گوناگون و از مشایخ شیخ منتجب الدین ( 504 ـ 585ه ) است؛ 1 بنابراین باید ماهابادی را از اعیان قرن ششم هجری به حساب آورد. او از پدرش از جدش احمد بن علی که هر دو از علمای بزرگ بودند روایت کرده است. 2 به گفته افندی ادیب افضل الدین حسن بن وفادارقمی نیز از او روایت می کند. 3 این اشتباه از آنجا ناشی شده است که شیخ منتجب الدین بعد از ذکر ترجمه و تصانیف وی می گوید: « اجازنی بجمیع تصانیفه و روایاته عنه » و سپس بلافاصله با عبارت « الشیخ الادیب افضل الدین الحسن بن وفادار القمی ...» به ترجمه حسن بن وفادار قمی پرداخته است؛ بنابراین فاعل « اجازنی » حسن بن علی ماهابادی است نه حسن بن وفادار. 4

آثار و تألیفات این عالم شیعه عبارت اند از: الاعراب، شرح النهج، شرح نهج البلاغه، شرح الشهاب، مراد شهاب الاخبار قضاعی از علمای عامه است که جماعت دیگری از دانشمندان شیعی نیز به شرح آن پرداخته اند، شرح اللمع اثر ابن جنّی در نحو است که جد او نیز به شرح آن پرداخته است، کتابی در رد علم نجوم، مراد نظر کردن در حرکات ستارگان به منظور غیبگویی و طالع بینی است، دیوان شعر، دیوانی در نثر، 5 تنزیه الحق عن شبه الخلق. 6

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست شیخ منتجب الدین 50. 2 ـ الذریعة 2 / 233؛ 14 / 27. 3 ـ ریاض العلماء 1 / 221. 4 ـ طبقات اعلام الشیعه، قرن ششم 2 / 61. 5 ـ فهرست شیخ منتجب الدین. 6 ـ اعیان الشیعه 5 / 160.

دیگر منابع: روضات الجنات 3 / 59؛ الذریعة 2 / 187؛ أمل الآمل 2 / 69.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

حسن ـ مسیلی

حسن ـ مسیلی (م حدود 580ه )

ابوعلی حسن بن علی بن محمد مسیلی.

ابوعلی اهل و قاضی بجایه اندلس بود. منابع رجالی اهل سنت از او به عنوان فقیه، اصولی و متکلم یاد می کنند. به مسیلی ابوحامد صغیر می گفتند؛ زیرا کتابی به روش کتاب ابوحامد غزالی تألیف کرده است. وی همچنین همعصر با عبدالحق اشبیلی از فقهای آن زمان می باشد.
مسیلی حدود سال 580ه در بجایه اندلس از دنیا رفت. آثار وی عبارت اند از: التذکره فی اصول الدین، النبراس فی الرد علی منکر القیاس، التفکیر فیما تشتمل علیه السور و الآیات من المبادی و الغایات، همان کتابی که به روش غزالی نگاشته است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 2 / 203.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 3 / 262.

احسان آذرکمندللّه

حسن ـ موصلی

حسن ـ موصلی (زنده در 501ه )

ابوعلی حسن بن علی بن حسن بن علی بن حسن بن عمار موصلی.

از احوال و زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. تنها ابن طاووس ( م664ه ) در کتاب الیقین خود روایتی از وی نقل کرده و می نویسد: ابوعلی در سال 501ه از پدرش ابوالبرکات علی بن حسن روایت کرده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: « در شبی که به معراج رفتم، علی بن ابی طالب، امیرالمؤمنین خوانده می شد ». 1 هجری سیدمحسن امین او را فردی عالم و فاضل دانسته است. 2 تاریخ دقیق وفات وی مشخص نیست؛ اما در اوایل قرن ششم هجری می زیسته است. ابوالحسن دارای یک مجموعه یا جزیی شامل احادیثی در فضایل حضرت علی علیه السلام بوده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الیقین 391. 2 ـ اعیان الشیعه 5 / 179. 3 ـ الیقین 391.

دیگر منابع: طبقات اعلام الشیعه 2 / 63؛ الذریعه 25 / 281؛ بحار الأنوار 37 / 47؛ خصائص الوحی المبین 59.

اسماعیل اسماعیلی

حسن ـ نیشابوری

حسن ـ نیشابوری (قرن ششم هجری)

حسن بن ابی جعفر نیشابوری.

نام پدر او را بوجعفرک و ابوجعفرک نیز آورده اند. در لغت فارسی، کاف در آخر کلمه برای تصغیر به کار می رود. 1 کتاب المختصر فی الاصول تنها اثری است که به او نسبت داده اند. 2 آقابزرگ او را از رجال قرن ششم هجری دانسته است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ ریاض العلماء 1 / 142. 2ـ معالم العلماء 38. 3 ـ طبقات اعلام الشیعه 3 / 55.