ابوعلی ابن بنا خواند و از دانشمندانی چون ابن مبارک حزبی، قاضی ابویعلی ابن فرّاء و ابن مسلم محمد بن احمد حدیث روایت کرد. 1 بارع پیوسته در بغداد می زیست، اما سفرهایی به حجاز، خراسان، یمن و شام کرد. 2 وی با ابن هباریّه شاعر هجوسرای عرب نیز مداعبات و ملاعبات شعری داشته که گاه سراسر سخیف و ناسزاست؛ 3 ولی در پایان عمر از این مداعبات دست کشید و در مسجدی واقع در باب المراتب بغداد معتکف شد و قاریان و محدثان بسیاری نزد وی گرد می آمدند. 4 افرادی چون عبداللّه بن احمد واسطی، علی بن عساکر بطائحی و ابوبکر باقلانی از وی حدیث شنیدند و کسانی مانند ابوجعفر واسطی ضریر و ابوالعلاء همدانی نزد وی قرائات گوناگون را آموخته اند. 5 بارع علاوه بر علوم و فنون یادشده، در لغت و ادبیات و نحو نیز دستی تمام داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. 6 بارع در پایان عمر نابینا شد و در 524ه در بغداد درگذشت و در گورستان باب الحرب دفن شد. 7 به گفته ابن جزری، ابومحمد مقرئی معروف به سبط خیاط کتابی در علم قرائت با عنوان الشمس المنیرة فی التسعة الشهیرة در خلافیات قرائت بارع تألیف کرد؛ 8 ولی صفدی و بغدادی به اشتباه بارع را مؤلف آن دانسته اند. 9 آثار بارع عبارت اند از: دیوان شعر، طرائف الطرف که مشتمل بر اشعار و امثال و حکم بوده است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 10 / 148 ـ 149. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 533. 3 ـ وفیات الاعیان 2 / 181. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 533. 5 ـ معجم الادباء 10 / 148 ـ 149. 6 ـ الوافی بالوفیات 13 / 36. 7 ـ المنتظم 17 / 261. 8 ـ غایة النهایة 1 / 251. 9 ـ الوافی بالوفیات 13 / 36؛ هدیة العارفین 1 / 312. 10 ـ معجم المؤلفین 4 / 54.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 539؛ شذرات الذهب 4 / 69؛ العبر 2 / 420؛ النجوم الزاهرة 5 / 236؛ البدایة و النهایة 12 / 201؛ الکامل فی التاریخ 10 / 667؛ کشف الظنون 1 / 778 و 2 / 1110؛ روضات الجنات 3 / 195؛ اعیان الشیعه 6 / 156؛ الاعلام 2 / 255؛ الذریعه 9 / 21.

اسماعیل اسماعیلی

حسین ـ بغوی

حسین ـ بغوی (433 ـ 516ه )

ابومحمد حسین بن مسعود بن محمد بَغَوی معروف به فرّاء.

فقیه و محدث و مفسر شافعی مذهب. وی در ماه جمادی الاولی سال 433ه متولد شد. او منسوب به بغشور ناحیه ای بین هرات و
مرورود، ولی ساکن مرورود و پنج ده بود. 1 ابومحمد فقه را از قاضی حسین بن محمد مرورودی آموخت2 و از او و محدثانی همچون ابوعمر عبدالواحد ملیحی، ابوالحسن محمد شیرزی، ابوالحسن علی بن یوسف جوینی، احمد بن ابی نصر کوفانی و دیگران حدیث شنید. روایتگرانی نیز مانند ابومنصور محمد بن اسعد عطاری، ابوالفتوح محمد بن محمد طائی، ابوالمکارم فضل اللّه بن محمد نوقانی و عده ای دیگر از او روایت کرده اند. همچنین فخر بن علی بخاری از وی اجازه روایت داشت. درباره ویژگی های اخلاقی وی گفته اند فردی زاهد و قانع بود3 و همواره با طهارت در جلسه درس حضور پیدا می کرد. ابومحمد سرانجام در ماه شوال سال 516ه در مرورود درگذشت و کنار مقبره استادش قاضی حسین دفن شد. 4 سال های 5105 و 5156 ه زمان های دیگری است که برای فوت او ذکر کرده اند. آثار او عبارت اند از: التهذیب در فقه، شرح السنه در حدیث، معالم التنزیل در تفسیر قرآن، المصابیح، الجمع بین الصحیحین، 7 ارشاد الانوار فی شمائل النبی المختار، ترجمه الاحکام در فروع، الکفایه در فقه، الکفایه در قرائت، معجم الشیوخ، 8 فتاوی و تعلیقه ای بر کتاب فتاوی استادش قاضی حسین. 9

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 468. 2 ـ وفیات الاعیان 2 / 136. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 439. 4 ـ وفیات الاعیان 2 / 136. 5 ـ المختصر فی اخبارالبشر 2 / 229. 6ـ دول الاسلام 267. 7ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 439. 8 ـ هدیة العارفین 1 / 312. 9 ـ طبقات المفسرین ( داودی ) 1 / 161.

دیگر منابع: النجوم الزاهرة 5 / 223؛ شذرات الذهب 4 / 48؛ العبر 2 / 406؛ مرآة الجنان 3 / 162؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1257؛ البدایة و النهایة 12 / 193؛ الوافی بالوفیات 13 / 63؛ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 38؛ کشف الظنون 1 / 195؛ معجم المؤلفین 4 / 61؛ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 75؛ طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 1 / 101؛ طبقات الشافعیه ( ابن هدایه اللّه ) 200.

محمود هیئتی

حسین ـ بلخی

حسین ـ بلخی (م 526ه )

ابوعبداللّه حسین بن محمد بن خسرو سمسار بلخی بغدادی.

محدثی نام آور و بر مذهب حنفی بود. 1 وی از علی بن محمد بن علاّف، علی بن حسین بن ایوب، 2 ابویاسر محمد بن عبدالعزیز خیّاط، احمد بن حسن بن خیرون و برخی دیگر روایت کرده است. 3