20 / 178. 6 ـ لسان المیزان 2 / 269 ـ 270. 7 ـ تذکرة الحفاظ 4 / 1308. 8 ـ تاریخ الاسلام 37 / 140. 9 ـ هدیة العارفین 1 / 313. 10 ـ لسان المیزان 2 / 269 ـ 270. 1
[1] ـ الاعلام 2 / 230.

دیگر منابع: شذرات الذهب 4 / 136؛ ایضاح المکنون 2 / 261؛ کشف الظنون 2 / 1535.

اسماعیل اسماعیلی

حسین ـ جُهَنی

حسین ـ جُهَنی (466 ـ 552ه )

ابوعبداللّه حسین بن نصر بن محمد جُهَنی موصلی معروف به ابن خَمیس.

فقیه و محدث شافعی مذهب. وی به جهینه، روستایی بزرگ در کنار دجله در نواحی موصل منسوب است و در ماه محرم سال 466ه متولد شد1 و پس از گذراندن دوران کودکی به تحصیل دانش پرداخت. در موصل از ابونصر بن ودعان حدیث شنید؛ سپس به بغداد رفت و در آنجا از طراد زینبی، ابن طلحه نعالی، قاضی محمد بن مظفر شامی و ابوعبداللّه حمیدی حدیث شنید و فقه را نزد غزالی آموخت. 2 او مدتی قاضی رحبه مالک بن طوق بود، سپس به زادگاه خود موصل بازگشت و به تألیف یافته ها مشغول شد. 3 ابن خمیس بار دیگر پس از سال 540ه به بغداد رفت و به روایت حدیث پرداخت و سلیمان و علی فرزندان محمد موصلی و شماری دیگر از او حدیث شنیدند. ابوسعد سمعانی نیز احادیثی نزد او قرائت نموده و او را ستوده است. 4 ابن خمیس سرانجام در ماه ربیع الآخر سال 552ه در موصل درگذشت. 5 آثار او عبارت اند از: منهج التوحید، تحریم الغیبه، اخبار المنامات، لؤلؤه المناسک، مناقب الابرار، فرح الموضح علی مذهب زید بن ثابت، منهج المرید، 6 محاسن الاخیار. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2 / 194. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 291. 3 ـ وفیات الاعیان 2 / 139. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 291. 5 ـ معجم البلدان 2 / 194. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 291. 7 ـ الوافی بالوفیات 13 / 78.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 317؛ مرآة الجنان 3 / 231؛ معجم المؤلفین 4 / 66؛ ایضاح المکنون 2 / 557؛ کشف الظنون 1 / 30؛ شذرات الذهب 4 / 162؛ طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 1 / 234؛ طبقات الشافعیه الکبری 7 / 81؛ هدیة العارفین 1 / 313.

محمود هیئتی

حسین ـ حلبیحسین ـ حلبی (508ه )

حسین بن احمد بن عیاش حلبی.

وی اهل حلب1 و از فقهای بزرگ امامیه بود. از عیزاری و دیگران کسب علم نمود و بسیاری از علما از محضر درس فقهی اش بهره بُردند. دو کتاب الأنواع و الأسجاع و الإمامة تألیفات اوست. وفات حلبی در سال 508ه واقع شد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 2 / 231. 2 ـ لسان المیزان 2 / 266.

دیگر منابع: اعیان الشیعه 5 / 426؛ معجم المؤلفین 3 / 312؛ دایرة المعارف الشیعیة العامة 8 / 193.

سیدمهدی حسینی عربی

حسین ـ خفاجی

حسین ـ خفاجی (م507 ه )

حسین بن عقیل بن سنان خفاجی حلبی اصولی معدّل.

خفاجی فردی اصولی1 و از بزرگان شیعه بود. او درباره با مذهب خویش کتابی با عنوان المنجی من الضلال فی الحرام و الحلال در بیست مجلد نوشت. این کتاب بر تبحر و تسلط وی در زمینه فقه شیعه دلالت دارد. در تاریخ وفات حسین اختلاف است. ابن حجر آن را در سال 557ه2 و ذهبی در سال 507ه ذکر کرده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 4 / 26. 2 ـ لسان المیزان 2 / 299. 3 ـ تاریخ الاسلام 35 / 157.

دیگر منابع: اعیان الشیعه 6 / 90.

سیدمهدی حسینی عربی

حسین ـ خلاّل

حسین ـ خلاّل (443 ـ 532 ه )

ابوعبداللّه حسین بن عبدالملک بن حسین بن محمد اصفهانی خلاّل أَثری.

ابوعبداللّه در ماه صفر سال 443ه به دنیا آمد و نزد استادانی چون احمد بن محمود ثقفی، عبدالرحمان بن منده و عبدالرزّاق بن شمّه حدیث شنید. وی فردی خوش خلق و پرهیزگار بود و با وجود فقرش از کسی یاری نمی جُست. در بغداد و در کبر سن از ابوالقاسم بن بیان استفاده علمی نمود و در همان شهر ابن ناصر صحیح بخاری را نزد وی قرائت کرد. از دیگر شاگردان خلاّل می توان به سمعانی، ابن عساکر،