10 / 56 ـ 59. 4 ـ وفیات الاعیان 2 / 185؛ الوافی بالوفیات 12 / 432. 5 ـ معجم الادباء 10 / 56 ـ 59. 6 ـ ریاض العلماء 2 / 166؛ تأسیس الشیعه 223. 7 ـ وفیات الاعیان 2 / 189 ـ 190. 8 ـ هدیة العارفین 1 / 311. 9 ـ الذریعه 9 / 648.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 5 / 220؛ تاریخ الاسلام 35 / 365؛ الانساب 5 / 393؛ اللباب 3 / 262؛ أمل الآمل 2 / 95؛ العبر 2 / 403؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 454؛ البدایة والنهایة 12 / 190؛ شذرات الذهب 4 / 41؛ الاعلام 2 / 246؛ معجم المؤلفین 4 / 36؛ الکنی و الالقاب 2 / 449؛ کشف الظنون 1 / 394؛ تنقیح المقال 1 / 336.

اسماعیل اسماعیلی

حسین ـ عراقی

حسین ـ عراقی (حدود 580 ه )

حسین بن محمد بن اسعد عراقی حکیم نجم الدین.

از زندگی و احوال وی اطلاعات چندانی در دست نیست. قرشی نجم الدین را فردی فاضل و متدین برشمرده و می نویسد: وی از فقهای حنفی بود و فقه و حدیث را از محضر پدرش محمد بن اسعد فرا گرفت و خود نیز در حلاویّه ـ ظاهرا از نواحی حلب ـ به تدریس اشتغال داشت. 1 کحاله هم نوشته وی مدتی در حلب و مکه اقامت داشت. 2 وی در حدود 580ه از دنیا رفت3 و تصنیفاتی از خود بر جای گذاشت که عبارت اند از: شرح الجامع الصغیر که در مکه تصنیف کرده، الفتاوی، الواقعات. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 1 / 217. 2 ـ معجم المؤلفین 4 / 46. 3ـ کشف الظنون 1 / 562. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 313.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1230.

اسماعیل اسماعیلی

حسین ـ غوری

حسین ـ غوری (م 551ه )

علاءالدین حسین بن حسین بن حسن بن محمد غوری.

حسین، یکی از سلاطین غوری است که دوره حکومت شان از سال 543 تا 612ه ادامه داشت. وی از نوادگان محمد سوری است که در زمان سلطان محمود غزنوی همراه پسرش به فرمان وی زندانی شدند و پس از فرار، سلطان محمود را به قتل رساندند. 1 علاءالدین در سال 545ه به سلطنت غور رسید و به مدت شش سال سلطنت کرد. 2 همزمان با وی، سلطان بهرامشاه غزنوی حکومت می کرد که سلطنتش تا سال 544ه و به مدت 32 سال ادامه داشت. 3 لقب معروف حسین،
جهانسوز بود4 که این لقب پس از فرمان او به قتل و غارت و خراب کردن و سوزاندن شهر غزنین بدو داده شد و به قصد انتقام قتل خواهرزاده اش محمد سوری از بهرامشاه صورت گرفت. گویند طی این فرمان لشکریان وی، هفت شبانه روز کشتند و سوزاندند؛ 5 ولی بعد از مدتی آنها را مورد عفو و بخشش قرار داد؛ به همین علت ابیاتی را که متناسب با این جریان است به شعر درآورد. 6 علاءالدین پس از فتح غزنین به قصد فتح خراسان، بدانجا لشکرکشی کرد، وقتی خبر به سلطان سنجر رسید، به سمت خارج از شهر حرکت کرد و در کنار رود هرات جنگ آغاز گردید و در نتیجه آن، لشکر سنجر پیروز شد و حسین به اسارت گرفته شد؛ ولی پس از چند روز، وقتی سلطان سنجر به استعداد و بخشندگی وی پی برد، او را مورد عفو قرار داد و او را یکی از ندیمان خاص خود قرار داد؛ پس از آن او را به شهر غور فرستاد. علاءالدین پس از رفتن به غور، مدت کمی زندگانی نمود و سرانجام در سال 551ه درگذشت. 7 دیوان شعر اثر وی می باشد8 که بیشتر اشعارش پادشاهانه است و اشعار او در اطراف هند و غزنی، شهرت فراوانی دارد. دیوان او در یک مجلد تدوین شده و در کتابخانه سرد و آبدار سمرقند موجود می باشد. 9

پی نوشت ها

[1] ـ مجمع الفصحاء 1 / 76. 2 ـ تذکرة روضة السلاطین 20. 3 ـ تاریخ گزیده مستوفی 405. 4 ـ فرهنگ سخنوران 399. 5 ـ تذکرة روضة السلاطین 18. 6 ـ لباب الالباب 39. 7 ـ تذکرة روضة السلاطین 20. 8 ـ الذریعه 9 / 733. 9 ـ لباب الالباب 39.

طاهره روحانی

حسین ـ قمی

حسین ـ قمی (قرن ششم هجری)

حسین بن فادار ( وفادار ) بن حسین افضل الدین قمی.

اطلاعات چندانی از این دانشمند شیعی در دست نیست. شیخ منتجب الدین نام وی را حسن بن فادار قمی ذکر کرده که از آن استفاده می شود وی اهل قم بوده است. 1 اما آقابزرگ نام وی را با عنوان حسن یا حسین بن وفادار یاد می کند و می نویسد: « قمی، معاصر با منتجب الدین از علمای قرن ششم هجری است ». 2 به هرحال افضل الدین فردی ادیب و لغت شناس بود3 و دارای اجازه نامه ای است که برای شیخ رشیدالدین کاشانی و به گمان قوی برای شیخ رشیدالدین ابوالحسن شعیری در سال 542 در کاشان نوشته است. 4