زید ـ بیهقیزید ـ بیهقی (م 517ه )

ابوالقاسم زید بن محمد بن حسین بن فندق بیهقی، مشهور به ابن فندق.

از زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. کنیه و نسب او مورد اختلاف است، ولی آنچه موافق گفته فرزندش می باشد همان چیزی است که ذکر شد. ابوالقاسم از محضر افرادی مانند ابوالحسن علی بن محمد بن جعفر، علی بن ابی طالب حسینی آملی1 و ابوعبداللّه جعفر بن محمد درویستی بهره برده است و کسانی همچون ابن شهر آشوب و فرزندش علی ازجمله شاگردان او بوده اند. وی سرانجام در ماه جمادی الثانی سال 517ه از دنیا رفت. آثار او عبارت اند از: لباب الالباب، حدائق الحدائق، مفتاح باب الاصول2 و حلیه الاشراف. 3

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 7 / 126. 2 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 114. 3 ـ معالم العلماء 51.

دیگر منابع: الذریعه 7 / 80؛ أمل الآمل 2 / 122؛ ریاض العلماء 2 / 357؛ معجم رجال الحدیث 7 / 340.

محمود هیئتی

زید ـ صَعدی

زید ـ صَعدی (اوایل قرن ششم هجری)

زید بن عطیه صعدی صنعانی یمنی.

وی فردی لغت دان، شاعر، منجم و عالم به حساب و هندسه بود. دو زیج بزرگ و کوچک آثار اوست. همچنین اشعاری دارد که در آن امیر فاتک بن جیاش ( م503ه ) را مدح کرده است؛ 1 بنابراین وی در نیمه دوم قرن پنجم می زیسته و به احتمال بسیار قرن ششم را هم درک کرده است.

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 4 / 190.

محمود هیئتی

زید ـ عَنْسی

زید ـ عَنْسی (م حدود ششصد هجری)

زید بن احمد عَنسی یمانی زیدی.

از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاعات چندانی در دست نیست، تنها بعضی از منابع متأخر از وی یاد کرده و وفات او را در حدود سال ششصد قمری دانسته اند. 1 اثر او السراج الوهّاج الممیز بین
الاستقامة و الاِعوجاج در اصول عقاید است. 2 گفتنی است عبداللّه بن زید بن احمد عَنْسی مذحجی ذِماری ( م667ه ) که فقیه و متکلم بوده ظاهرا فرزند اوست و آثار بسیاری برای وی ازجمله السراج الوهاج را نسبت داده اند. 3 بعید است پدر و پسر کتابی با یک نام نوشته باشند؛ بنابراین، منابع در انتساب این کتاب به نویسنده اصلی اشتباه کرده اند.

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 1 / 377. 2 ـ همان. 3 ـ مؤلفات الزیدیه 2 / 91.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 4 / 189.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

زید ـ فائشی

زید ـ فائشی (م 528ه )

زید بن حسن ( حسین ) بن محمد بن حسن فائشی یمنی.

وی از علمای شافعی مذهب بود که در دانش تفسیر، قرائت، حدیث، لغت، نحو، کلام، فقه، حساب و مسائل خلافی علم آموخت. او فقه را در مُشیرق، سَیر، ظرافه، تهامه، مکه و ذی أشرق از کسانی همچون اسعد بن هیثم، اسحاق صردفی، ابوبکر مخائی، یعقوب احمد، ابن عبدویه، حسین طبری، ابونصر بندیجی، خیر بن ملامس و مقبل بن زهیر فرا گرفت. فائشی از بزرگان فقهای یمن در روزگار خویش بود و افرادی مانند صاحب البیان و فرزندانش احمد، علی و قاسم از شاگردان او بوده اند. او در جعامی به تدریس علوم اشتغال داشت و سرانجام در ماه رجب سال 528ه در آنجا درگذشت. 1 آثار او عبارت اند از: التهذیب فی الفروع ( دو مجلد )، شرح الوسیط للغزالی. 2

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 85. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 376.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 2 / 131.

محمود هیئتی

سبط ابن تعاویذی محمد ـ سبط ابن تعاویذی سبط الخیاط عبدالله ـ بغدادی ست النعم تقیه ـ ارمنازی سدید الدین اعور محمد ـ اعور سدید الدین غزنوی محمد ـ غزنوی سراج الدین بلخی محمد ـ بلخی سراج ـ مرادیسراج ـ مرادی (زنده در 541ه )