خویش شام مراجعت کرد و در حلب ساکن گردید. 1 از استادان و شاگردان ابوالخیر آگاهی چندانی در دست نیست؛ ولی قرائت را در مصر از ابوالقاسم علی بن جعفر بن قطاع سعدی فرا گرفت و فردی به نام ابومحمد بن خشاب از شاگردان وی بود. سلامه در شعر هم دستی داشت و یاقوت پاره ای از سروده های او را آورده است. 2 قفطی نیز حافظه قوی و خط خوش وی را ستوده و نوشته او پیوسته به دنبال تحقیق و مطالعه بود. 3 کفرطابی در 533ه از دنیا رفت4 و از خود آثاری بر جا نهاد که عبارت اند از:

رسالة فی الحض علی تعلیم العربیة، 5 تذکرة فی النحو در ده مجلد، کتاب ماتلحن فیه العامّ فی زمانه، 6 المصباح. 7

پی نوشت ها

[1] ـ انباه الرواة 2 / 67 ـ 68. 2 ـ معجم الادباء 11 / 233 ـ 234. 3 ـ ابناه الرواة 2 / 67 ـ 68. 4 ـ بغیة الوعاة 1 / 593. 5 ـ معجم المؤلفین 4 / 237. 6 ـ هدیة العارفین 1 / 394. 7 ـ کشف المظنون 2 / 1710.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 36 / 320؛ کشف الظنون 1 / 393.

اسماعیل اسماعیلی

سلطان حسین جهان سوز

سلطان حسین جهان سوز حسین ـ غوری

سلطان ـ مقدسی

سلطان ـ مقدسی (442 ـ 535 ه )

ابوالفتح سلطان بن ابراهیم بن مسلم مقدسی، معروف به فقیه سلطان و ابن رشا.

ابوالفتح مشهور به ابورشا یا ابن رشا از فقهای برجسته شافعی بود. او در سال 442ه در قدس شریف زاده شد و در همانجا رشد و تربیت یافت. دانش فقه را از محضر نصر بن ابراهیم مقدسی ـ فقیه و محدث بزرگ شافعی در بیت المقدس ـ فرا گرفت. حدیث را از محدثان بزرگی همانند ابوبکر خطیب و ابوعثمان بن ورقاء استماع کرد. ابن رشا سپس راهی سرزمین مصر شد و در آنجا نیز در مجالس درس محدثانی چون ابواسحاق حبّال و ابوالحسن خلعی شرکت جسته و به استماع حدیث پرداخت. او خود نیز حلقه تدریس برپا ساخته و شاگردان بسیاری را تربیت کرده که از آن میان نام افرادی چون سلفی، عبدالرحمان بن محمد بن حسن مصری و ابوالقاسم بوصیری به چشم می خورد. 1 ابن رشا پس از 470ه به مصر مسافرت کرد و چون در فقه آوازه ای یافته بود در شمار فقهای آن دیار به شمار آمد. 2 سلطان
علاوه بر فقه در فنون علمی گوناگون نیز مهارت داشت. به گفته همو وی سرانجام در سال 518ه در مصر از دنیا رفت. 3 ذهبی به نقل از سلفی سال مرگ او را 535ه نوشته است. 4 ابوالفتح دارای تألیفاتی نیز بوده است حاجی خلیفه دو اثر با عنوان: ذخائر الآثار و البیان فی احکام التقاء الختان را که در موضوع فقهی است، از وی دانسته است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 94. 2 ـ طبقات الشافعیة ( اسنوی ) 1 / 334. 3 ـ النجوم الزاهرة 5 / 229. 4 ـ تاریخ الاسلام 36 / 377. 5 ـ کشف الظنون 1 / 821 و 263.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 19 / 514؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1270؛ العبر 2 / 410؛ حسن المحاضرة 1 / 348؛ شذرات الذهب 4 / 58؛ معجم المؤلفین 1 / 112؛ ایضاح المکنون 1 / 539؛ مرآة الجنان 3 / 169؛ هدیة العارفین 1 / 9.

اسماعیل اسماعیلی

سلمان ـ انصاری

سلمان ـ انصاری (م512 ه )

ابوالقاسم سلمان ( سلیمان ) بن ناصر بن عمران انصاری نیشابوری جوینی رازی.

ابوالقاسم از فقیهان شافعی و از متبحران در علم کلام و تفسیر و از شاگردان برجسته امام الحرمین ابوالمعالی جوینی ( م478ه ) بود. او مدتی با ابوالقاسم قشیری مصاحبت داشت و از دانش وی نیز بهره جُست. سلمان به مناطق گوناگونی ازجمله، عراق، حجاز و شام سفر نمود و با بزرگان بسیاری ملاقات نمود و سپس به نیشابور بازگشت. 1 وی از عبدالغافر فارسی و کریمیه مروزته روایت نمود و ابن سمعانی با اجازه ای که از سلمان گرفته بود از او روایت کرد. 2 انصاری در اواخر عمرش به ضعف بینایی و شنوایی دچار شد و در ماه جمادی الآخر سال 512 یا 518ه از دنیا رفت. کتاب های الغنیه، شرح الارشاد امام الحرمین جوینی در علم کلام، 3 الطهاره، شرح المغنی ابن سریج در فروع، 4 الضحایا5 و کتابی در تفسیر تألیفات اوست. 6

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 1 / 42. 2 ـ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 41. 3 ـ شذرات الذهب 4 / 34. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 398. 5 ـ کشف الظنون 2 / 1434. 6 ـ طبقات المفسرین ( داوودی ) 1 / 199.

دیگر منابع: تاریخ مدینة دمشق 21 / 476؛ سیراعلام النبلاء 19 / 412؛ الوافی بالوفیات 15 / 314؛ طبقات الشافعیه « ابن هدایه اللّه » 199؛ مرآة الجنان 3 / 155؛ معجم المؤلفین 4 / 240.

سیدمهدی حسینی عربی