سلیمان ـ سبائیسلیمان ـ سبائی (م528 ه )

ابوحسین سلیمان بن محمد بن عبداللّه سبائی مالقی ملقب به ابن طراوه.

لغوی، ادیب واز بزرگان نحو در اندلس بود و نظریات منحصر به فردی در نحو داشت که مخالف با جمهور نحویان محسوب می شد. 1 وی کتاب سیبویه را نزد ابوالحجاج اعلم، ابوبکر مرشانی ادیب و ابومروان سراج فرا گرفت2 و برای کسب علوم بیشتر، در بسیاری از مناطق اندلسی به سفر پرداخت و در زمینه نحو تبحر قابل توجهی یافت. سهیلی و قاضی عیاضی ازجمله شاگردان ابن طراوه بودند. وی کتب چندی در علم لغت و نحو تألیف نمود که عبارت اند از: الترشیح در نحو، المقدمات علی کتاب سیبویه، مقالة فی اسم و المسمی، 3 الاعتراضات علی الایضاح ابوعلی فارسی در نحو. وفات سلیمان در سال 528ه واقع شد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 602. 2 ـ الوافی بالوفیات 15 / 422. 3 ـ بغیة الوعاة 1 / 602. 4 ـ هدیة العارفین 398.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 19 / 609؛ معجم المؤلفین 4 / 274؛ الاعلام 3 / 132؛ کشف الظنون 1 / 399؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه 10 / 494.

سیدمهدی حسینی عربی

سلیمان ـ همدانی

سلیمان ـ همدانی (554 ـ 599ه )

ابوربیع سلیمان بن عبدالواحد بن عیسی همدانی غسانی.

در سال 554ه متولد شد. اهل غزناطه و از حافظان آن شهر به شمار می رفت. وی بسیاری از بزرگان عصر خویش را ملاقات کرد و کتاب ابن ابی زید را که از حفظ داشت تدریس می نمود. سلیمان کتاب خوبی در فقه مالکی در نه بخش با نام مسائل المجموعه علی التهذیب للبرادعی تألیف نمود. ابن فرحون وفات ابوربیع را در سال 599ه1 و برخی آن را در 595ه دانسته اند. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الدیباج المذهب 202. 2 ـ معجم المؤلفین 4 / 269.

سیدمهدی حسینی عربی

سمایی مروزی

سمایی مروزی محمود ـ سمایی سمعانی عبدالکریم ـ سمعانی
سموأَل ـ مغربیسموأَل ـ مغربی (570 ه )

ابونصر سموأل ( سمؤل ) بن یحیی بن عباس مغربی مؤیدالدین طبیب.

ابونصر ریاضیدانی برجسته و پزشکی حاذق و حکیم بود. وی در آغاز یهودی و عالم به مذهب یهود و ادبیات زبان عبری بود. سموأل در سیزده سالگی به تحصیل پزشکی و ریاضیات پرداخت و چون معلمی نداشت کتاب اصول هندسه اقلیدس و سپس کتاب جبر ابوکامل و کتاب البیع فی الحساب کرجی را خود مطالعه نمود، به نوعی که در هجده سالگی با همه کتاب های مهم ریاضی زمان خود آشنا و در ریاضیات صاحب نظر شد. 1 اصل او از بلاد مغرب بود، مدتی در بغداد سکونت نمود و سپس راهی مشرق شد و در آذربایجان به خدمت حاکم و امرای آن دیار رسید. ابونصر پس از مدتی به مراغه رفت و در آنجا به پزشکی پرداخت. وی همچنین به مناطقی چون موصل و دیاربکر مسافرت نمود و پس از بررسی مذاهب و ادیان گوناگون به دین اسلام گرایش یافته، مسلمان شد و درباره با معایب دین یهود و کذب دعاوی آنها در تورات کتابی نوشت. 2 سموأل کتاب های فراوانی در موضوعات گوناگون تألیف نمود که به گفته خود وی حدود 85 اثر در حساب، مساحت، جبر، هندسه نجوم، پزشکی، ادبیات و غیره تألیف نموده است. 3 ابونصر درنهایت حدود سال 570ه در مراغه وفات یافت. آثار وی بدین شرح است: المفید الاوسط فی الطب وی این کتاب را در سال 564ه در بغداد برای وزیر مؤیدالدین ابواسماعیل حسین بن محمد نوشت »؛ رسالة الی ابن خدود فی مسائل حسابیه؛ جبر و مقابله؛ المثلث القائم الزاویه؛ اعجاز المهندسین وی این کتاب را که در سال 570ه برای ملکشاه پسر طغرل بیگ نوشت؛ المنبر فی ساحة اجسام الجواهر المختلطه لاستخراج مقدار مجهولها؛ کتابٌ فی المیاه؛ 4 القوامی فی الحساب؛ الرد علی الیهود؛ 5 بذل المجهود فی افحام الیهود؛ نزهة الاصحاب فی معاشرة الاحباب فی علم الباه؛ 6 التبصره فی علم الحساب؛ الموجز الموضوعی فی الحساب؛ الباهر فی الحساب؛ 7 الاقرباذین در 49 باب؛ الکافی فی حساب الدرهم و الدینار. 8

پی نوشت ها

[1] ـ زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی 266. 2 ـ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 471. 3 ـ الوافی بالوفیات 15 / 453. 4 ـ عیون الانباء فی طبقات