الحقایق؛ الأغراب فی الإعراب، در بعضی گزارش ها ألأعراب آمده که ظاهرا تصحیف الأغراب است. 12 افندی دلیل غریب بودن کتاب الأغراب را به نقل از شیخ حر عاملی چنین بیان کرده است که چه بسا آیه ای را ذکر کرده و چندین وجه برای اعراب آن آورده است. یا ابیاتی را با وجوه بسیار اعراب آن نقل کرده است. الحدود و الحقایق؛ بیان الشرایع؛ نهج الصواب؛ معیار المعانی؛ الامامة و نقضه و نقض نقضه. از مجموع آثار یادشده ظاهرا هیچ یک در حال حاضر موجود نیست، جز آنکه افندی در گزارشی که از کتاب الأغراب فی الإعراب داده، گفته است: « نسخه ای از این کتاب در پیش ماست؛ ولی مؤلف آن را نمی دانم ». 13 جز آنچه گفته شد، از فعالیت های اجتماعی و موضع گیری های سیاسی صاعد در گزارش های موجود چیزی دیده نمی شود؛ اگرچه شهر کوچک آوه در دوره خود پایگاه شیعیان بوده و مردمانش نیز به تشیع و تدین پایبند بودند. زمان و جای درگذشت این عالم شیعی نیز نامعلوم است؛ هرچند احتمال دارد تا اواخر نیمه دوم سده ششم هجری زیسته باشد. 14

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 100. 2 ـ معجم البلدان 1 / 51؛ هدیة العارفین 5 / 421. 3 ـ الذریعه 3 / 182 و 5 / 368. 4 ـ ایضاح المکنون 1 / 396؛ هدیة العارفین 5 / 421. 5 ـ تنقیح المقال 2 / 90. 6 ـ لب اللباب 1 / 123. 7 ـ الانساب 334. 8 ـ المجدی فی انساب الطالبیین 381. 9 ـ ایضاح المکنون 1 / 396؛ هدیة العارفین 5 / 421. 10 ـ الذریعه 15 / 368 و 24 / 290. 1
[1] ـ تراجم الرجال 1 / 147 و 246. 12 ـ جامع الرواة 1 / 404؛ ایضاح المکنون 1 / 100؛ الذریعه 2 / 234. 13 ـ ریاض العلماء 3 / 15 و 16. 14 ـ الذریعه 3 / 182 و 5 / 368.

دیگر منابع: بحار الأنوار 102 / 239؛ أمل الآمل 2 / 134؛ معجم رجال الحدیث 10 / 54؛ کشف الحجب و الاستار 54؛ روضات الجنات 4 / 330؛ اعیان الشیعه 7 / 368؛ تأسیس الشیعه 116؛ موسوعة الذهبیه 49 / 60؛ دایرة المعارف الشیعیة العامة 11 / 211؛ لغتنامه دهخدا 9 / 13405؛ طبقات اعلام 3 / 138؛ فرهنگ بزرگان 245؛ ریحانة الادب 3 / 193 و ....

علی محمد یدکللّه

صاعد ـ خبوشانی

صاعد ـ خبوشانی (قرن ششم هجری)

صاعد، صورالاجل زین الدین خَبوشانی.

وی از شاعران قرن ششم هجری بود1 و در خراسان او را به
حاتم الزمانی ملقب کرده بودند. صاعد کلیددار سلطان اسکندر بود و در سالی که سرزمین های ماوراءالنهر تصرف شد و افراد دولت شهریار بر آن دیار مسلط شدند، او از بخارا به خبوشان ( قوچان ) مراجعت نمود و سرانجام در همانجا درگذشت. 2 دیوان شعر3 و لیلی و مجنون اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 18 / 394. 2 ـ لباب الالباب 127. 3 ـ الذریعه 9 / 583. 4 ـ الذریعه 18.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 325؛ آتشکده آذر 79؛ هفت اقلیم 2 / 306؛ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 95؛ لغتنامه دهخدا 9 / 13046.

محمود هیئتی

صاعد ـ کرمانی ( زنده در حدود اول قرن ششم هجری )

صاعد ـ کرمانی (زنده در حدود اول قرن ششم هجری)

صاعد بن منصور بن علی کرمانی.

او فقیهی حنفی مذهب در کرمان بود. زمان ولادتش نامعلوم و اطلاع چندانی از زندگی وی در دست نیست. در گزارشی کنیه اش ابوالعلاء، لقبش نیشابوری و سال وفاتش 506ه معرفی شده است؛ 1 ولی ظاهرا هر سه مطلب از شرح حال فرد دیگری به نام صاعد بن منصور بن اسماعیل بن صاعد که مستقلاً در منابعی نظیر المنتظم، 2 البدایة و النهایه3 و جواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه4 آمده، اخذ شده و به اشتباه با شرح حال صاعد کرمانی درآمیخته است. زمان وفات این مؤلف اسلامی نیز معلوم نیست؛ ولی از تاریخ ورود شاگردش، محمد بن علی دستجردی، به بغداد در سال 523ه5 می توان دریافت وی در این محدوده زمانی می زیسته است. گزارش های موجود، کتابی با نام الأجناس را برای وی برشمرده اند. 6 وی این اثر را درباره فروعات فقهی نگاشته بود. دستجردی پس از رفتن به بغداد، بخشی از این کتاب را برای اهل آن شهر خواند. حسین بن محمد بن خسرو بلخی نیز آن را از دستجردی شنید. 7

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 5 / 421. 2 ـ المنتظم 10 / 118. 3 ـ البدایة و النهایة 12 / 175. 4 ـ جواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه 2 / 268. 5 ـ جواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه 3 / 263. 6 ـ جواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه 2 / 269؛ کشف الظنون 1 / 11؛ هدیة العارفین 5 / 421. 7 ـ جواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه 2 / 269 و 3 / 263.

علی محمدی یدکللّه