منابع به دست می آید؛ به طوری که برخی او را ستوده و برخی از او به بدی یاد کرده اند. 8 وی درنهایت در سال 593ه وفات یافت. 9 آثارش عبارت اند از: کتابی درباره اوهام ابوالخطاب الکلوذانی در باب فرایض و وصایا، کتابی در اصول دین، المقالات، 10 المعاملات. 11

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الحنابله 2 / 39205. 2 ـ ذیل تاریخ بغداد ( ابن نجار ) 2 / 169. 3 ـ تاریخ الاسلام 42 / 137. 4 ـ شذرات الذهب 4 / 314. 5 ـ طبقات الحنابله 2 / 392. 6 ـ الاعلام 4 / 198. 7 ـ ذیل تاریخ بغداد ( ابن نجار ) 2 / 171. 8 ـ طبقات الحنابله 2 / 392. 9 ـ العبر 3 / 108؛ مرآة الجنان 3 / 306. 10 ـ الاعلام 4 / 198. 1
[1] ـ هدیة العارفین 1 / 462.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 6 / 143؛ معجم المؤلفین 6 / 166.

قهرمان کرمی

عبداللّه ـ اشیری

عبداللّه ـ اشیری (م 561ه )

ابومحمد عبداللّه بن محمد بن عبداللّه بن علی اشیری مغربی صنهاجی.

سال تولد او مشخص نیست. وی اهل اشیر، شهری کهن در شمال آفریقا بود1 و از فقیهان حنفی مذهب این دیار در قرن ششم به شمار می رود. او در علوم گوناگون زمان خود چون حدیث، فقه، نحو، لغت، انساب و شعر دست داشت. 2 اشیری در دولت عبدالمؤمن بن علی ( م 558ه ) در مغرب خدمت می کرد. ظاهرا دچار اختلافی با او شده و به شام مهاجرت کرد. در حلب نزد محمود غزنوی، مدرس مدرسه حلاویین رفت و از او فواید المغربیه را شنید و برای محمود و مردم این دیار، از ابوبکر محمد بن عبداللّه بن عربی و قاضی عیاض یحصبی، از علمای بزرگ حنفی روایت نمود3 تا اینکه یحیی بن هبیره وزیر مقتفی ( 530 ـ 555ه ) و مستنجد ( 555 ـ 566ه ) کتابی با نام الامضاج عن شرح معانی الصحاح تصنیف کرد و در آن احادیث صحیحین بخاری و مسلم را شرح داد و برای استفاده از آرای علما، دانشمندان مذاهب مختلف ازجمله اشیری را به بغداد فرا خواند. ابن هبیره پس از اکرام اشیری، کتاب خویش را بر او عرضه نمود و در مسئله ای با هم به مناظره پرداختند. در سال 560ه همراه خانواده اش به حج رفت. در بازگشت به علت فقر، خانواده اش را در مدینه گذاشت و به تنهایی به شام رفت. در آنجا با نورالدین محمود زنگی ملاقات کرد و از او کمک خواست؛ اما بیمار شد و در ماه شوال سال 561ه درگذشت. او را در نزدیکی حمص به خاک سپردند. پس از مرگ وی قاضی ابویسیر تنوخی، صاحب دیوان انشا در دولت نوریه، از سوی ملک عادل نورالدین زنگی مأمور رسیدگی به امور خانواده اشیری شد. او آنان را از حجاز به شام آورده و مقرری برای آنها تعیین شد. 4 در منابع از ابوجعفر بن غزلون، ابوبکر بن محمد بن عربی اشبیلی، 5 قاضی عیاض یحصبی6 و علی بن عبداللّه بن موهب جذامی به عنوان استادان اشیری یاد کرده اند. ابوالفتوح بن الحصری و ابومحمد بن علوان اسدی، 7 زاد بن بشکوال و ابراهیم بن جعفر زهری8 را شاگردان او می دانند. گرچه در بعضی منابع معتقدند وی کتب مفیدی داشته است، جز به دو مورد از آثار او اشاره نشده است. تهذیب الاشتقاق مبرد و احادیث الموطأ. 9

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 203. 2 ـ المختصر المحتاج من تاریخ ابن الدبیثی 220. 3 ـ انباه الرواة 2 / 139. 4 ـ تاریخ مدینة دمشق 32 / 235. 5 ـ الانساب 1 / 173. 6 ـ مقدمة ابن الصلاح 97. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 466. 8 ـ تاج العروس 3 / 14. 9 ـ انباه الرواة 2 / 140.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 17 / 536؛ شذرات الذهب 4 / 198؛ اکمال الکمال 4 / 135؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 55؛ وفیات الاعیان 2 / 527؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 336؛ الکنی و الالقاب 2 / 43؛ معجم المؤلفین 6 / 128؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 9 / 90.

معصومه اخلاقی

عبداللّه ـ اصفهبدی

عبداللّه ـ اصفهبدی (م 591ه )

ابومحمد عبداللّه بن محمد بن ایمن قطب الدین نووی اصفهبدی.

از دوران خردسالی وی اطلاعی در دست نیست؛ اما آورده اند این عالم شافعی مذهب در دمشق تحصیل کرد و در سال 591ه درگذشت. 1 اسماعیل پاشا در جایی به اشتباه آورده در سال 767ه زنده بوده است. 2

آثار او عبارت اند از: معیار المریدین که در آن به نقد و رد باورهای فرقه هایی پرداخته که به اباحه، اتحاد و تجسیم اعتقاد دارند، 3 رسالة المکیه، نور العقاید و ضیاء الفواید. 4

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 1 / 893. 2 ـ ایضاح المکنون 2 / 685. 3 ـ کشف الظنون 2 / 1744. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 458؛ معجم المؤلفین 6 / 111.

معصومه اخلاقی