تراجم نویسان به ویژگی های ناپسند وی اشاره کرده اند؛ به گونه ای که او را بخیل در بذل مال و نامرتب در وضع ظاهری و پوشیدن لباس و رعایت نکردن بهداشت و نظافت لباس توصیف کرده اند. وی ازدواج نکرد و در مزاح و شوخی با مردم مبالغه می کرد، در محل عبور و مرور مردم با دیگران به بازی شطرنج می پرداخت، به حفظ شئون علم توجه نداشت و کم مبالات بود؛ 7 با این حال با توجه به کتابی که درباره ائمه شیعه علیهم السلامنوشته است، او را از دوستداران اهل بیت علیهم السلامدانسته اند. خودش در شعری به این امر اشاره کرده و محبت به امام علی علیه السلامرا وسیله آمرزش خود دانسته است. 8 ابن خشاب درنهایت در سوم ماه رمضان 567ه در بغداد وفات یافت. 9 آثار او عبارت اند از: المرتجل فی شرح الجمل الکبیر للزجاجی، 10 الرد علی ابن بانی، 11 الرد علی التبریزی، 12 شرح مقدمه ابن هبیره در نحو، نقد المقامات الحریریه، شرح اللمع لا بن جنّی در نحو، کتابی در نقد شعر، الجمل فی شرح الجمل الصغیره، حاشیه بر درة الغواص فی اوهام الخواص از حریری، موالید اهل البیت علیهم السلام. 13 این اثر با نام تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم در ضمن مجموعه نفیسه به کوشش آیت اللّه مرعشی نجفی چاپ شده است.

پی نوشت ها

1ـ طبقات الحنابله 3 / 316 ـ 322. 2ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 523. 3ـ تاریخ الاسلام 39 / 267 ـ 269. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 523. 5 ـ طبقات الحنابله 3 / 316 ـ 322. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 523. 7 ـ معجم الادباء 12 / 43 ـ 47. 8ـ مناقب آل ابی طالب 2 / 273. 9ـ طبقات الحنابله 3 / 316 ـ 322. 10ـ تاریخ الاسلام 39 / 267 ـ 269. 11ـ معجم المطبوعات العربیه 1 / 2026. 12 ـ الاعلام 4 / 67. 13 ـ هدیة العارفین 1 / 456.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 276؛ وفیات الاعیان 1 / 267؛ انباه الرواة 2 / 99؛ الکامل فی التاریخ 11 / 375؛ شذرات الذهب 4 / 221؛ النجوم الزاهرة 6 / 65؛ مرآة الجنان 3 / 381؛ کشف الظنون 1 / 108 و ...؛ طرائف المقال 2 / 672؛ معجم المؤلفین 6 / 20.

قهرمان کرمی

عبداللّه ـ بغدادی

عبداللّه ـ بغدادی (464 ـ 541ه )

ابومحمد عبداللّه بن علی بن احمد بغدادی، مشهور به سبط الخیاط.

از نوادگان ابومنصور خیاط بود و بدین دلیل به سبط الخیاط شهرت یافت. او در سال 464ه به دنیا آمد. 1 پس از رشد و بالندگی به آموزش علوم دینی روی آورد و در علوم گوناگون و رایج آن روزگار ازجمله قرائت، حدیث، فقه و ادبیات مهارت یافت و از پیشگامان این فنون به شمار آمد. ذهبی استادان و شیوخ وی را این چنین آورده است: قرائت را نزد جدش و عبدالقاهر بن عبدالسلام مکی و دیگران فرا گرفت. حدیث را از ابوالحسین بن نقور و محمد بن محمد عسکری استماع کرد و در ادبیات عرب، شاگرد ابوالکرام بن فاخر و برخی دیگر بود. 2 به نوشته انباری او استادی دوست داشتنی و متواضع بود و قرائتی بسیار زیبا داشت. قرآن را با تلاوتی دلنشین تلاوت می کرد و بدین دلیل در برنامه تلاوتی که به ویژه در شب های ماه رمضان داشت، مریدان بسیاری در مجلس وی حاضر می شدند. در ادبیات و قرائت بسیار ماهر و چیره دست بود. از وی نقل است تمام قاریان عراق به نحوی از شاگردان بی واسطه یا باواسطه او بوده اند؛ به علاوه آنکه در شعر هم دستی داشت. 3 صفدی پاره ای از اشعار او را ذکر کرده است. 4 بغدادی علاوه بر امامت جماعت مسجد ابن جراده بغداد، کرسی تدریس برپا ساخته و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان می توان به محمد بن یوسف غزنوی، عبدالواحد بن سلطان و یحیی بن طاهر اشاره کرد. 5 وی در فقه پیرو احمد بن حنبل بود؛ لذا او را در زمره فقهای حنبلی برشمرده اند. 6 ابن جزری و دیگران او را فردی ثقه دانسته اند. 7 وی سرانجام در 541ه در روزگار خلافت مقتفی درگذشت و در مقبره باب حرب در کنار قبر جدش به خاک سپرده شد. 8 آثار وی عبارت اند از: الاختیار فی اختلاف العشرة الائمة الامصار، 9 قصیده فی قرائات النافع، 10 المبهج ( المنهج ) فی القرائات الثمانیه و قراءة الاعمش و ابن محیصن و اختیار خلف و الیزیدی، ارادة الطالب و افادة الواهب فی القرائه، الایجاز فی القرائات السبع، تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهی فی القرائه، الروضه، الکفایة، القصیدة المنجدة فی القرائات العشر، الشمس المنیره، الموضحه، المؤیده که همگی در موضوع قرائت است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 18 / 52. 2 ـ تایخ الاسلام 37 / 70 ـ 71. 3 ـ نزهة الالباء 402 ـ 403. 4 ـ الوافی بالوفیات 17 / 331. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 132. 6 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 209. 7ـ غایة النهایه 1 / 435. 8 ـ نزهة الالباء 402 ـ 403. 9 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 209. 10 ـ کشف الظنون 2 / 1344. 1
[1] ـ هدیة العارفین 1 / 455.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 11 / 118؛ البدایة و النهایة 12 / 222؛ شذرات