الذهب 4 / 129؛ دول الاسلام 280؛ الانساب 2 / 426؛ مرآة الجنان 3 / 210؛ العبر 2 / 460؛ کشف الظنون 1 / 52 و 206، 2 / 1344 و 1582؛ الاعلام 4 / 105؛ معجم المؤلفین 6 / 86.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه بن حسین

عبداللّه بن حسین (م حدود 600ه )

عبداللّه بن حسین بن حسن بن حامد.

فقیه حنفی مذهب قرن ششم هجری است. منابع اطلاع چندانی از زندگی او به دست نمی دهد. سال وفات او را حدود ششصد هجری ذکر کرده اند. 1 اثر او حدق العیون شرح مختصر القصدی در فروع فقه حنفی، تألیف احمد بن محمد متعدی بغدادی حنفی ( م428ه ) است که عبداللّه بن حسین آن را برای سلطان محمد ابی الفتح تألیف نمود. 2

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 6 / 45. 2 ـ کشف الظنون 2 / 1634.

معصومه اخلاقی

عبداللّه ـ تادَلی

عبداللّه ـ تادَلی (51
[1] ـ 597ه )

ابومحمد عبداللّه بن محمد بن عیسی تادَلی فاسی.

تادَل به کوه های شمال آفریقا در قسمت غربی آن اطلاق می گردد1 و به احتمال قوی عبداللّه در همان وادی و در فاس ( شهری در مراکش امروزی ) متولد شده، و از محضر بزرگانی چون قاضی عیاض، ابومحمد بن عتاب و ابوبحر بن قاص کسب علم نموده است. از شاگردان تادَلی می توان به ابومحمد بن حوط اللّه، ابوربیع بن سالم اشاره کرد. ابومحمد فقیه، ادیب و شاعر بود2 که مقام قضاوت شهر فاس را بر عهده داشت. 3 فاسی در 597ه در مِکْناسه ( شهری در حوالی مراکش ) درگذشت. 4 الرسائل اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2 / 5. 2 ـ لسان المیزان 3 / 343. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 393. 4 ـ الاعلام 4 / 124. 5 ـ معجم المؤلفین 6 / 135.

کریم حسنی

عبداللّه ـ تُجیبی

عبداللّه ـ تُجیبی (م حدود 590ه )

عبداللّه بن محمد بن عبداللّه بن سفیان تجیبی.

از علمای قرن ششم هجری و اهل شاطبه، شهری در شرق اندلس بود؛ گرچه تبارش را از قونکه، شهری در اندلس از اعمال شنتبریه دانسته اند. 1 او منسوب به تُجِیب، قبیله ای از کنده است. تجیبیان از خاندان های عرب حاکم در شمال اندلس از قرن سوم تا پنجم بودند. این خاندان اصیل عرب یمنی خود را به تجیب دختر ثوبان بن سلیم مذحجی کندی نسبت می دهند. 2 تجیبی از شعرا و لغویان بزرگ و قاضی لورقه، شهری در اندلس از اعمال تدمیر، بود. ازجمله استادان او ابوالولید بن دباغ، ابوالحسن بن هذیل، ابوبکر بن نماره، ابوالحسن بن نعمه، ابوعبداللّه بن سعاده، ابوعلی بن عدیب، ابوعبداللّه بن عبدالرحیم، ابواسحاق بن خلیفه، ابوعبداللّه بن برکه، ابوالقاسم بن فتحون، ابوالحسن بن فید، ابوالعرب تجیبی بودند. تجیبی همچنین با ادیبان و لغت شناسان از قبیل ابوبکر بن مالک، ابوالحکم بن غَتّال، ابوعامر بن ینق، ابومحمد مکناسی، ابوعلاء بن جنان و ابوالحسن بن سعدالخیر همنشین بود و از آنان ادبیات عرب آموخت. وی همچنین از ابومحمد بن عاشر و پدربزرگ مادری اش ابوبکر عتیق بن اسد فقه آموخت. ابن ابار با واسطه دو تن از استادانش، ابوعیسی بن ابی سداد و ابوربیع بن سالم از عبداللّه تجیبی حدیث روایت کرده است. او همچنین در کتاب التکمله از کتاب المشیخه تجیبی بهره برده و سال وفات او را هم حدود 590ه می داند. تنها اثر او همان المشیخه می باشد که مجموعه ای درباره استادانش است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 278. 2 ـ الانباه علی قبایل الرواة 121. 3 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 278.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 6 / 128.

معصومه اخلاقی

عبداللّه ـ تُجِیبی

عبداللّه ـ تُجِیبی (م502ه )

ابومحمد عبداللّه بن یحیی تُجِیبی اُقلیشی ملقب به ابن وحشی.

قبیله تجیب، ساکن فسطاط مصر بودند و محله ای بدانها منسوب بود. 1 ازآن رو که ابن وحشی مدتی در این محله سکونت داشت، به تجیبی شهرت یافت. ابن وحشی که گویا از مردمان شهر اقلیش اندلس بود، در طلیطله از ابوعبداللّه مقامی علوم قرآنی و قرائات را آموخت. 2 همچنین علوم حدیث را نزد ابوبکر محمد بن جماهر فراگرفت و از مردان دانش و معرفت در عصر خود به شمار آمد. شرح وی بر کتاب شهاب الاخبار بیانگر عمق دانش و ذکاوت وی می باشد. 3 ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن احمد قیسی نیز قرآن را از وی آموخته است. 4