از شهرهای غربی دیاربکر بود و به همین سبب به فارقی شهرت یافته است. 1 حاجی خلیفه می نویسد ابن أزرق درباره سرگذشت زادگاه خویش کتابی نوشته و آن را تاریخ میافارقین نامیده و سرانجام در سال 590ه از دنیا رفته است. 2 درباره تاریخ میافارقین احمد بن یوسف بن ازرق فارقی درگذشته پس از 577ه نیز کتابی نوشته، حال آنکه هیچ ارتباطی میان این دو مؤلف نیست؛ تنها ظن قوی آن است که هر دو در یک زمان اقدام به تألیف این تاریخ کرده اند و چه بسا این موضوع برخی را دچار مشکل کرده و به اشتباه انداخته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 124. 2 ـ کشف الظنون 1 / 307.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 458؛ ایضاح المکنون 1 / 212؛ معجم المؤلفین 6 / 130؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 2 / 724.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ قزوینی

عبداللّه ـ قزوینی (م 582ه )

ابوالقاسم عبداللّه بن حیدر قزوینی.

محدث، فقیه، اصولی، شافعی مذهب و از دیار قزوین بود. 1 تاریخ ولادت، دوران کودکی و رشد او به درستی روشن نیست؛ اما کنیه اش از کنیه جدش گرفته شده است. وی برای شنیدن حدیث از محضر علمای شافعی به خراسان سفر کرد و در آنجا از افرادی چون زاهر شامی، فراوی و یوسف همدانی حدیث آموخت؛ سپس به همدان رفت و تا پایان عمرش در سال 582ه در آنجا زیست. 2 ابن صلاح وی را متهم به کذب یا جعل حدیث کرده است. 3 از ابوطالب عبدالمحسن بن ابی عمید صوفی ابهری به عنوان شاگرد وی نام برده شده که در همدان نزد قزوینی فقه فرا گرفت. 4 آثار وی عبارت اند از: تصنیف فی الاصلین، الاربعین فی الحدیث، 5 المشیخه، این کتاب شامل نام تمامی افراد و کسانی است که ابوالقاسم نزد آنها علم آموخته یا از آنها اجازه نقل روایت داشته است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 2 / 60. 2ـ لسان المیزان 3 / 280. 3 ـ کشف الحثیث 151. 4ـ المختصر من تاریخ ابن الدبیثی 276. 5 ـ معجم المؤلفین 2 / 152. 6 ـ الاعلام 4 / 83.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 457؛ میزان الاعتدال 2 / 412.

گلشاد حیدری

عبداللّه ـ قصریعبداللّه ـ قصری (م 538ه )

ابومحمد عبداللّه بن علی بن سعید قَصْری قیسرانی حَیْفی.

از محدثان و فقهای شافعی مذهب قرن ششم هجری بود. او منسوب به قصر حیفا مکانی بین حیفا و قیساریه است؛ 1 به همین دلیل قصری، حیفی و قیسرانی نامیده شده است. منابع وی را فقیهی فاضل، خوش سیرت با بیانی زیبا معرفی کرده اند. 2 وی به تحصیل فقه در نظامیه بغداد و نزد ابوبکر شاشی شافعی و علی بن محمد طبری کیاهراسی پرداخت. علم مذاهب و اختلافات در آن و اصول را نزد شیخ اسعد میهنی و ابی الفتح بن برهان و ابی عبداللّه قیروانی آموخت و از ابی القاسم بن بیان و ابی علی بنهان و ابی طالب الزینی حدیث شنید؛ 3 پس از آن به دمشق رفت و در مسجد جامع حلقه مناظره تشکیل داد و خود نیز که مناظره کننده خوبی بود در آن شرکت می کرد. سپس به دعوت شرف الدین ابوطالب ابن العجمی به حلب رفت تا برای مردم آن دیار فقه تدریس کند. او در مدرسه ای که برایش ساخته شده بود مشغول شد و تا زمان مرگ در این شهر به سر برد. 4 ابوسعد سمعانی را از شاگردان او می دانند. 5 وی علاوه بر آموزش به کارهای عمرانی مرتبط با آن نیز دست زد. گفته اند مدارس بسیاری تأسیس کرد. 6 منابع در سال وفات قصری اتفاق ندارند. سال های 537، 5387 و 5428 سال درگذشت وی ذکر شده است.

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 4 / 357. 2 ـ الانساب 4 / 513. 3 ـ اللباب 2 / 267. 4 ـ تاریخ مدینة دمشق 31 / 53. 5 ـ اللباب 2 / 267. 6 ـ الکاشف فی معرفة من له روایة فی کتب السته 1 / 93. 7ـ الانساب 4 / 513؛ اللباب 2 / 267. 8 ـ تاریخ مدینة دمشق 31 / 53.

معصومه اخلاقی

عبداللّه ـ لعفی

عبداللّه ـ لعفی (م حدود 505ه )

عبداللّه بن یزید بن عبداللّه لعفی حرازی یمنی.

از فقیهان شافعی مذهب بود1 که آگاهی چندانی از او در دست نیست. حَرازی ها شاخه ای از ذوالکلاع حمیری اند2 که خاستگاه شان یمن و مکانی نزدیک زبید است؛ 3 ولی روشن نیست وی ساکن یمن بوده یا دیگر سرزمین های اسلامی. وی در حدود سال 505ه درگذشت4 و کتاب سبع الوظائف را بر جای نهاد. 5