گونه ای که بعد از انقضای شهود حال تمسک به آن احکام صحیح باشد ـ نیز تبحر داشت. 2 محدثانی مانند ابن عساکر، ابن سمعانی، مؤید طوسی، قاسم بن صفار و فرزندش عبدالرحیم ازجمله شاگردان او به حساب می آیند. ابومنصور سرانجام در ماه شوال سال 549ه در نیشابور درگذشت. 3 کتاب اربعون حدیث اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 37 / 365. 2 ـ تاریخ الاسلام 37 / 365. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 254. 4 ـ المستدرک المعجم المؤلفین 342.

دیگر منابع: دول الاسلام 285؛ شذرات الذهب 4 / 153؛ المعین فی طبقات المحدثین 166؛ العبر 3 / 10؛ الاعلام 3 / 291؛ النجوم الزاهرة 5 / 319؛ الاعلام بوفیات الاعلام 2 / 369.

محمود هیئتی

عبدالخالق ـ طرابلسی

عبدالخالق ـ طرابلسی (حدود 500 ـ 564ه )

ابومحمد عبدالخالق بن اسد بن ثابت طرابلسی دمشقی.

ادیب، محدث و فقیه حنفی مذهب. خاندان وی از طرابلس بودند، اما او در دمشق متولد شد و در آنجا رشد و نمو یافت. 1 ذهبی مدت عمر او را شصت و اندی سال و زمان فوتش را در سال 564 آورده که در این صورت باید در حدود پانصد هجری متولد شده باشد. 2 ابومحمد فقه را نزد بلخی و قاضی ابراهیم بن محمد بن ابراهیم هیتی فرا گرفت. 3 پس از آن برای کسب علم بیشتر و حدیث آموزی به دیگر بلاد ازجمله بغداد، کوفه، همدان و اصفهان سفر نمود و از کسانی همچون احمد بن محمد زوزنی، عبدالوهاب انماطی، ابوالبرکات عمر بن ابراهیم علوی، هبه اللّه بن اخت الطویل و عتیق بن احمد رویدشتی حدیث شنیده و روایت نمود. ابومحمد ابتدا در شمار فقهای شافعی قرار داشت و سپس به مذهب حنفی گرایید. او در معینیه و صادریّه که از مدارس حنفی ها در دمشق بود، تدریس می کرد و مجالس پند و اندرز نیز برای مردم داشت. او شاگردانی تربیت نمود که فرزندش غالب، سیف الدوله محمد بن غسان و اسماعیل سلار از جمله آنهایند. طرابلسی پس از شصت و اندی سال عمر، در ماه محرم سال 4 564 و به نقلی 583ه در دمشق درگذشت. 5 آثار او عبارت اند از: الانتصار لمذهب امام ائمة الامصار، المرشد فی الفقه و معجم الشیوخ. 6 او اشعاری نیز دارد. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 5 / 109. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 497. 3 ـ الجواهر المضیئه 2 / 368 ـ 369. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 497. 5 ـ الجواهر المضیئة 2 / 368 ـ 369. 6 ـ معجم المؤلفین 5 / 109. 7 ـ الوافی بالوفیات 18 / 88.

دیگر منابع: العبر 3 / 43؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1320؛ النجوم الزاهرة 5 / 381؛ شذرات الذهب 4 / 212؛ هدیة العارفین 1 / 509؛ کشف الظنون 2 / 1654.

محمود هیئتی

عبدالخالق ـ غَجْدوانی

عبدالخالق ـ غَجْدوانی (م 575ه )

عبدالخالق بن عبدالجمیل ملطی غجدوانی بخاری.

از متصوفه قرن ششم است. عبدالرحمان جامی درباره او می نویسد وی فردی صادق، باصفا و تابع شرع و سنت مصطفی صلی الله علیه و آله می باشد و روش او در طریقت حجت و مورد قبول همه است. پس از آنکه شیخ الشیوخ خواجه ابویعقوب یوسف همدانی به بخارا آمد، عبدالخالق مصاحب او گردید و تا هنگامی که در بخارا بود، همدم او بود. خواجه عبدالخالق همچون دیگر صوفیان و برابر سنت های خواجگی سه خلیفه به نام های خواجه احمد صدیق، خواجه عارف ریوگروی و خواجه اولیای کلان داشت. 1 کتاب الوصایا فی التصوف اثر اوست. زمان مرگ او را اسماعیل پاشا 575ه ذکر کرده2 و دهخدا 617ه آورده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ نفحات الانس 383. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 509. 3 ـ لغتنامه دهخدا 10 / 14643.

دیگر منابع: فهرست نسخه های خطی فارسی 2 / 1012؛ کشف الظنون 2 / 2012؛ معجم المؤلفین 5 / 110.

محمود هیئتی

عبدالرافع ـ هروی

عبدالرافع ـ هروی (قرن ششم هجری)

عبدالرافع بن ابی الفتح هِرَوی فاضلی جدوی ضیاءالدین.

سعید نفیسی وی را از شاعران سده ششم برشمرده و می نویسد او نخست در دربار غزنویان بود، اما پس از فروپاشی پادشاهی ایشان در 579 به دربار سلاطین غور رفت و به خدمت آنها درآمد. 1 عوفی ضمن آنکه هروی را به فضل و کمال ستوده، وی را در پزشکی ماهر و در لغت شناسی چیره دست دانسته و افزوده است هروی مدتی از