عبدالرحیم ـ قُشیریعبدالرحیم ـ قُشیری (وفات 514ه )

ابونصر عبدالرحیم بن عبدالکریم بن هَوازِن قُشیری نیشابوری.

از ولادت و کودکی او اطلاعی در دست نیست؛ اما آورده اند وی مفسر، ادیب، متکلم، شاعر و فقیه نیشابور بود. او ادبیات عرب را نزد پدرش فرا گرفت و در نظم و نثر گوی سبقت را از همگان ربود. همچنین علم اصول و تفسیر را از پدرش آموخت و چون پدرش از دنیا رفت، به مجلس درس امام الحرمین ابوالمعالی عبدالملک جُوَیْنی ( رییس شافعیه در نیشابور ) حاضر شد و کانون اعتنا و توجه ویژه او قرار گرفت؛ به گونه ای که بیشتر روزها با هم بودند و حتی جوینی بعضی از مسائل حساب را در باب واجبات و وصایا از او بهره می برد. 1 علاوه بر این جوینی در کتاب الوصیه به نقل از او پرداخت. 2 از دیگر استادان او ابوعثمان صابونی، ابوالحسین بن نقور، ابوالحسین عبدالغافر فارسی، ابوالقاسم زنجانی، ابوحفص بن مسرور، ابوسعد کَنْجروذی و ابوبکر بیهقی است. از شاگردان او نوه دختراش ابوسعد عبداللّه بن عمر صفار، ابوالفتح طائی، ابوالفضل طوسی و محمد بن عبدالکریم بن احمد شهرستانی ( م 548ه ) بودند. 3 قشیری فوق العاده تیزهوش و باذکاوت بود و زبانی فصیح و بلیغ داشت. هنگامی که در سفر حج به بغداد وارد شد، چون اهل بغداد فضل و کمال او را دیدند، شیفته او شدند و حتی خواص و بزرگانی چون ابواسحاق شیرازی فقیه عراق در مجلس وعظ وی حاضر گشتند و به برکت همین مجالس وعظ او بود که بسیاری از اهل ذِمّه به اسلام گرویدند. 4 قشیری در آخرین سفرش به بغداد، باعث فتنه ای بین حنابله و شافعیه شد. به گفته ابن کثیر در پی این فتنه و آشوب، شریف ابوجعفر بن موسی او را حبس کرد و پس از مدتی به منظور خاموش شدن آتش فتنه او را از بغداد اخراج کرد و او به شهر خود نیشابور بازگشت. 5 ولی به گفته ابن عساکر در پی بروز فتنه، نظام الملک که در اصفهان بود قشیری را احضار کرد. وی بعد از بغداد به اصفهان رفت و در آنجا مورد اکرامِ نظام الملک واقع شد و پس از مدتی به قزوین و پس از آن به نیشابور مراجعت کرد و پس از عمری تدریس، وعظ و اِملا، درنهایت درحالی که مدتی به فلج مبتلا شده بود، 6 پیش از ظهر جمعه 28 جمادی الآخر 514 از دنیا رفت. 7 کتاب های التیسیر فی التفسیر، 8 الموضح فی فروع الفقه الشافعی، 9 المقامات و الآداب، ( خطی ) در تصوف و موعظه تألیفات عبدالرحیم قشیری است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ تبیین کَذِب المُفتری 298. 2 ـ طبقات الشافعیه ( ابن شهبه ) 1 / 285. 3 ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 159؛ طبقات الشافعیه ( ابن شهبه ) 1 / 323. 4 ـ تبیین کذب المفتری 298. 5 ـ البدایة و النهایه 12 / 187. 6 ـ « العِبَر » 2 / 403. 7 ـ « تبیین » 298. 8 ـ طبقات المفسرین ( داوودی ) 1 / 298. 9 ـ هدیة العارفین 1 / 559. 10 ـ الاعلام 3 / 346.

دیگر منابع: وفیات الاعیان 3 / 207، 4 / 223، 273 و 5 / 196؛ المنتظم 17 / 190؛ الکامل فی التاریخ 10 / 587؛ طبقات الشافعیه ( أسنوی ) 2 / 149؛ طبقات الشافعیه ( ابن هدایه اللّه ) 199؛ فوات الوفیات 2 / 310؛ مرآة الجنان 3 / 160؛ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 55؛ شذرات الذهب 4 / 45؛ معجم المؤلفین 5 / 207؛ ایضاح المکنون 2 / 606؛ التحبیر 1 / 399 و 2 / 119؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1254.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

عبدالرحیم ـ قیسی

عبدالرحیم ـ قیسی (473 ـ 565ه )

ابوحامد عبدالرحیم بن سلیمان بن ربیع قیسی اندلسی غرناطی.

از زندگی این دانشمند اندلسی اطلاعی در دست نیست، تنها در کتابی از متأخران درباره وی گفته شده عبدالرحیم بن سلیمان در سال 473ه متولد شده و در سال 565ه از دنیا رفته است. اثر او کتاب تحفة الالباب و نخبة الاعجاب می باشد. 1

پی نوشت ها

[1] ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 368.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

عبدالرحیم ـ مُزَنی

عبدالرحیم ـ مُزَنی (م 565ه )

عبدالرحیم شمس الدین مزنی.

از حیات فردی، اجتماعی و علمی وی اطلاعی در دست نیست، جز اینکه گفته شده وی منجم بوده و در سال 565ه درگذشته و اثر او رسالةٌ فی علم الفلکی است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 370.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

عبدالرشید ـ وَلْوالجی

عبدالرشید ـ وَلْوالجی (467 ـ 540ه )

ابوالفتح عبدالرشید بن نعمان بن عبدالرزاق ظهیرالدین ولوالجی.

در ماه جمادی الاولی سال 467ه در منطقه ولوالج از توابع تخارستان بلخ متولد شد و پس از گذراندن دوران کودکی و آموختن