الظنون، کفایة الفحول فی علم الاصول، مدارج الافهام و الافواج فی تفسیر ثمانیة ازواج فارسی، 5 المنقذ من الزلل فی مسائل الجدل. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 22. 2 ـ المنتظم 17 / 337. 3 ـ جواهر المضیئه 2 / 431. 4 ـ تاریخ الاسلام 36 / 325. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 578. 6 ـ معجم المؤلفین 5 / 252.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 11 / 72؛ کشف الظنون 1 / 424، 2 / 1497 و 1869.

سیدمهدی حسینی عربی

عبدالغافر ـ فارسی

عبدالغافر ـ فارسی (45
[1] ـ 529 ه )

ابوالحسن عبدالغفار بن اسماعیل بن عبدالغافر فارسی قشیری نیشابوری.

ابوالحسن در ماه ربیع الآخر سال 451ه متولد شد. در پنج سالگی اعتقادات اسلامی را به زبان فارسی فرا گرفت. فقه را نزد امام الحرمین ابوالمعالی عبدالملک جوینی آموخت و مدت چهار سال ملازم وی بود. عبدالغافر از پدربزرگ مادری اش ابوالقاسم عبدالکریم قشیری، مادربزرگش فاطمه دختر ابوعلی دقاق، دایی هایش ابوسعد و ابوسعید قشیری، پدرش ابوعبداللّه اسماعیل و مادرش امه الرحیم احادیث بی شماری شنید. وی برای کسب علوم گوناگون از نیشابور به خوارزم سفر کرد و در آنجا با بزرگان بسیاری ملاقات نمود؛ سپس به غزنه و از آنجا به هندوستان رفت و به روایت و نقل حدیث پرداخت و سپس به نیشابور بازگشت و مسئولیت خطابه آن شهر را به عهده گرفت، علاوه بر آن در مسجد عقیل نیشابور عصرهای دوشنبه به تدریس مشغول شد که سالیان دراز ادامه داشت. 1 فارسی در نیشابور از ابوسعد کنجرودی، ابوبکرمحمد بن حسن بن علی طبری و در بغداد از ابومحمد جوهری اجازه روایت داشت. 2 او عالمی شافعی مذهب و در علوم گوناگون چون حدیث، ادبیات، لغت و بلاغت استاد بود و در 78 سالگی در نیشابور در سال 529ه وفات کرد. 3 برخی وفات او را در سال 551ه ذکر کرده اند. 4 آثار و تألیفات فارسی به شرح ذیل می باشد: السیاق فی ذیل تاریخ نیشابور، مجمع الغرائب فی غریب الحدیث، المفهم شرح غریب صحیح مسلم، شرح روضة الفائقین، تنقیح المناظر الاولی، الابصار و البصائر، 5 الاربعین شامل شرح چهل حدیث می باشد. 6

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 3 / 225. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 161. 3 ـ شذرات الذهب 4 / 93. 4 ـ البدایة و النهایه 12 / 235. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 587. 6 ـ تاریخ الادب العربی ( بروکلمان ) 6 / 245.

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 4 / 1275؛ العبر 2 / 435؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 325؛ الاشاره الی وفیات الاعیان 269؛ مرآة الجنان 3 / 196؛ طبقات الشافعیه سبکی 7 / 177؛ طبقات الشافعیه اسنوی 2 / 132؛ الاعلام 4 / 31؛ معجم المؤلفین 5 / 267؛ کشف الظنون 1 / 308، 2 / 1011 و 1602.

سیدمهدی حسینی عربی

عبدالغفار ـ شیروی

عبدالغفار ـ شیروی (414 ـ 510 ه )

ابوبکر عبدالغفار بن محمد بن حسین بن علی شیروی نیشابوری جنابذی.

وی را از آن رو که نسب به شیرویه ( یکی از اجدادش ) می برد، شیروی لقب داده اند. شیروی در سال 414ه در گناباد به دنیا آمد1 و در شش سالگی، از قاضی ابوبکر حیری و ابوسعید محمد بن موسی صیرفی حدیث شنید. عبدالغفار از آخرین اصحاب این دو نفر بود. وی همچنین از عبدالقاهر بن ظاهر اصولی، محمد بن ابراهیم مزکی و نیز پس از آنکه به اصفهان کوچ کرد، از ابوبکر بن ریذه و ابوطاهر بن عبدالرحیم حدیث شنید. افرادی چون ابوبکر سمعانی، ابوالفتوح طائی و عبدالرحیم حاجی از شاگردان شیروی بودند و ذاکر بن کامل خفاف و ابوالمکارم لبان از او اجازه روایت داشتند. 2 سمعانی می گوید: « وی فردی صالح و عابد بود و عمری طولانی داشت و تا آخر عمر از سلامت حواس برخوردار بود و مردم از نواحی گوناگون برای استفاده از علم او به سویش می شتافتند. پدرم مرا در مجلس درس وی حاضر نمود تا از علم او بهره مند شوم و من در نیشابور از او حدیث شنیدم ». 3 ابن دمیاطی می گوید: « حسن بن محمد یونارتی در معجم الشیوخ خویش از او روایت کرده و آورده است که من دقیق تر و خوش خلق تر از او میان بزرگان افاضل ندیده ام ». 4 شغل اصلی عبدالغفار تجارت بود و با اموال مردم به تجارت می پرداخت و از سود حاصل از آن کسب درآمد می نمود تا آنکه ناتوان شد و ملازم خانه خویش گردید و به روایت حدیث پرداخت. او مدت چهل سال به این امر مبادرت نمود5 و درنهایت در سال 510ه در 96 سالگی6 در نیشابور وفات کرد. 7 الاجزاء فی الحدیث و الفوائد فی الحدیث تألیفات اوست. 8