مذکور پرداخت. 3 وی در کسب علم و دانش، به ویژه حدیث جدیت و کوشش فراوان داشت و از وی با عناوین متدین، صالح، صدوق و امین یاد کرده اند. 4 حربی معاصر ابن جوزی بود و بین آنها درباره بعضی مسائل اختلاف نظرهایی ازجمله درباره ذم یا عدم ذم یزید بن معاویه وجود داشت. حربی معتقد بود نباید یزید را لعن کرد و بر همین اساس کتابی در فضایل یزید نوشت؛ ولی ابن جوزی معتقد به جواز لعن یزید بود و کتاب الرد علی المتعصب العنید المانع من ذم یزید را نوشت. 5 یکی از خلفای بنی عباس که گویا الناصر ( خلافت 575 ـ 622ق ) بود برای اطمینان از اینکه حربی به لعن یزید معتقد هست یا نه، به صورت ناشناس پیش وی می رود؛ حربی خلیفه را می شناسد، اما اظهار نمی کند و در پاسخ خلیفه زیرکانه می گوید نمی خواهد با جواز لعن یزید موجبات لعن خلیفه وقت را فراهم آورد و با این ترفند هم خود را نجات می دهد و هم بعضی مفاسد و منکرات خلیفه را گوشزد می کند. 6 همچنین حربی در تبعیت از ابوعلی بردانی، معتقد بود پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله پشت سر ابوبکر نماز خوانده است و در اثبات گفته خود کتابی نوشت که ابن جوزی در رد این ادعای حربی نیز کتاب آفة اصحاب الحدیث را نوشت. 7 البته نزاع بین حربی و ابن جوزی به موارد مذکور محدود نبود، بلکه در موارد بسیاری با هم اختلاف نظر داشتند. وی در سال 583ه وفات کرد و در کنار قبر احمد حنبل مدفون شد. 8 افرادی همچون ابوالفتوح داود بن معمر، ابوبکر بن حسین فرضی، ابواحمد عبدالوهاب بن علی امین و ابن دبیثی از حربی علم آموختند. 9 همچنین سمعانی شعری از حربی آورده و گفته است با وی رفیق بود. 10 آثار وی عبارت اند از: شرح مثلثات قطرب در لغت؛ 11 فضایل یزید که در آن عجایب و غرایب فراوانی درباره یزید آورده است؛ 12 الانتصار لمسند الامام احمد، دو تصنیف ( جزوه ) درباره نمازخواندن پیامبر پشت سر ابوبکر؛ کتابی درباره حیات خضر نبی در پنج جزء؛ الدلیل الواضع فی النهر عن ارتکاب الهوی الفاضح، مشتمل بر تحریم آلات لهو و غنا. 13

پی نوشت ها

[1] ـ المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن دبیثی 280. 2 ـ طبقات الحنابله 3 / 355. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 37 / 34. 4 ـ ذیل تاریخ بغداد ( ابن نجار ) 1 / 3. 5 ـ خلاصة عقبات الانوار 4 / 238. 6 ـ البدایة و النهایه 12 / 401. 7 ـ طبقات الحنابله 3 / 357. 8 ـ شذرات الذهب 4 / 275. 9 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 160. 10 ـ طبقات الحنابله 3 / 355. 1
[1] ـ هدیة العارفین 1 / 623. 12 ـ البدایة و النهایه 12 / 402. 13 ـ طبقات الحنابله 3 / 358.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 6 / 106؛ الاصابه 2 / 281؛ العبر 3 / 85؛ اخبار المصحفین 31؛ معجم المؤلفین 6 / 178؛ الاعلام 4 / 300؛ هدیة العارفین 1 / 521.

قهرمان کرمی

عبدالملک ـ ایادی

عبدالملک ـ ایادی (بین 484 تا 487 ـ 557ه )

ابومروان عبدالملک بن زهر بن عبدالملک ایادی اشبیلی معروف به ابن زهر.

وی اهل اشبیلیه بود. برخی ولادت او را در سال 464ه ذکر کرده اند. 1 بعضی منابع نیز تاریخ دقیق ولادت او را مشخص ندانسته، ولی می نویسند از قراین مختلف معلوم می شود او بین سال های 484 تا 487ه در اشبیلیه متولد شده است. ابومروان پس از آنکه ادبیات، فقه و علوم شریعت را به خوبی فرا گرفت، 2 علم پزشکی را نیز نزد پدرش آموخت و به مرتبه ای عالی در این علم رسید. او همچنین از ابومحمد بن عتاب نیز بهره علمی برده و روایت نمود. 3 ابن ابی اصیبعه او را در شناخت و ساخت داروهای مفرده و مرکبه و شیوه های درمان ماهر دانسته و می نویسد: او تحقیقات خوبی در این زمینه انجام داد و پزشکی ماهر گردید؛ به طوری که آوازه او در اندلس و دیگر شهرها پیچید و پزشکان از مصنفات او بهره می بردند و کسی به مانند او در عصر خودش نسبت به ممارست با صناعت طب، یافت نمی شد. حکایات بسیاری نیز درباره با شناخت دقیق و معالجه بیماری ها درباره او نقل شده است. 4 ابن زهر نظرات جدیدی در علم طب داشت. همچنین تأثیر بسزایی در طب اروپایی بر جای گذاشت که اثر آن تا اواخر قرن هفده میلادی مشاهده می شود و این به برکت ترجمه کتاب های او به زبان عبری و لاتینی بود. 5 او نخست در خدمت دولت مرابطین بود؛ سپس به موحدین پیوست. هنگامی که عبدالمؤمن ـ مؤسس سلسله موحدین در اندلس ـ حاکم گردید، او را ملازم و پزشک خود گردانید و از جایگاه خاصی نزد او برخوردار شد. ابومروان شاگردان بسیاری نیز تربیت نمود که از جمله ممتازترین آنان می توان به ابوالحسین بن اسدون معروف به مصدوم، ابوبکر بن ابی الحسن قاضی اشبیلیه، ابومحمد شذونی و فقیه ابوعمران بن ابی عمران اشاره نمود. 6 او سفری نیز به شمال آفریقا داشت و در آنجا به گشت وگذار پرداخت و به علت نامعلومی علی بن یوسف، امیر