آموخت و تمام وقت خود را در روز، صرف شنیدن و نوشتن حدیث کرده و احادیث را به خوبی ضبط و ثبت می نمود3 تا جایی که برخی او را برترین حافظ حدیث در زمان خود در بغداد دانسته اند و حتی یک بار تمام آموخته های خود را بر ابوالحسین بن طیوری عرضه کرد. بزرگانی نیز همچون ابن عساکر، سمعانی، ابوموسی مدینی، ابن جوزی، عبدالعزیز بن اخضر و شماری دیگر از او حدیث آموختند. 4 برخی رجال شناسان اهل سنت او را فردی دیندار، پرهیزگار، مورد وثوق5 و خوش معاشرت دانسته و نوشته اند او هرگز ازدواج نکرد و در عین حال فردی عفیف بود. 6 وی در ماه محرم سال 538ه در بغداد درگذشت و ابوالحسن غزنوی بر او نماز گزارد و در قبرستان شونیزیه بغداد دفن گردید. 7 کتاب های تخاریخ فی الحدیث، فوائد فی الحدیث و الاجازات اثر اوست. 8

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد 16 / 380. 2 ـ معجم البلدان 5 / 322. 3 ـ المنتظم 18 / 33. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 134. 5 ـ المنتظم 18 / 33. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 134. 7 ـ المنتظم 18 / 33. 8 ـ معجم المؤلفین 2 / 227.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 11 / 96؛ تاریخ الاسلام 36 / 466؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1282؛ دول الاسلام 279؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 359؛ مرآة الجنان 3 / 205؛ العبر 2 / 454؛ البدایة و النهایة 12 / 219؛ شذرات الذهب 4 / 116؛ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 201؛ طبقات الحفاظ 464؛ هدیة العارفین 1 / 638.

محمود هیئتی

عبدالوهاب ـ شیرازی

عبدالوهاب ـ شیرازی (م536ق)

ابوالقاسم عبدالوهاب بن عبدالواحد بن محمد بن علی شیرازی انصاری دمشقی معروف به ابن حنبلی.

تبارش اهل شیراز بودند؛ ولی او در دمشق متولد شد. 1 از زمان ولادت و دوران کودکی وی اطلاع بسیاری در دست نیست، جز آنکه گفته اند در طفولیت پدرش را از دست داد و خود به تحصیل دانش رو آورد. 2 وی نزد استادان فن به کسب علم پرداخت و در فقه، تفسیر، وعظ و اصول متبحر شد و از بزرگان حنابله به حساب آمد. 3 وی در دمشق از جانب حاکم و مردم مقبولیت یافت و در جامع دمشق به وعظ و خطابه می پرداخت. 4 شیرازی در سال 523ق در جریان جنگ های صلیبی از جانب حاکم دمشق، بوری بن طغتکین، به عنوان سفیر به دربار خلافت عباسی رفت تا از خلیفه المسترشد ( خلافت 512 ـ 529 ) برای مقابله با صلیبیون کمک دریافت کند. خلیفه هم به او خلعت داده و وعده کرد در برابر صلیبیان آنان را یاری کند. 5 علاوه بر آن با علما و دانشمندان نیز درباره مسائل اختلافی، مجالس علمی و مناظره برگزار نموده و به گفتگو پرداخت. از او روایتی جعلی که باب میل مشرب حنبلی هاست نقل شده است. 6 درنهایت در سال 536 در دمشق وفات یافت و در باب الصغیر مدفون گردید. 7 آثاری که از وی نقل شده عبارت اند از: البرهان در اصول، رساله ای در رد بر اشاعره، المفردات در اصول، المنتخب. برخی گفته اند این کتاب اصولی است و برخی گفته اند8 موضوع این کتاب فقهی است و دو مجلد بوده است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل طبقات الحنابله 3 / 198. 2ـ شذرات الذهب 4 / 113. 3 ـ الاعلام 4 / 184. 4 ـ العبر 2 / 451. 5 ـ ذیل طبقات الحنابله 3 / 200. 6 ـ ذیل تاریخ بغداد ( ابن نجار ) 1 / 209. 7 ـ همان. 8 ـ هدیة العارفین 1 / 638. 9 ـ الاعلام 4 / 184

دیگر منابع: مرآة الزمان 8 / 169؛ ایضاح المکنون 2 / 538؛ الکامل ( ابن اثیر ) 11 / 90؛ النجوم الزاهره 5 / 269؛ کشف الظنون 4 / 568؛ معجم المؤلفین 6 / 224.

قهرمان کرمی

عبدالوهاب ـ صابونی

عبدالوهاب ـ صابونی (482 ـ 556ه )

ابوالفتح عبدالوهاب بن محمد بن حسین صابونی خفّاف بغدادی مالکی ملقب به ابن صابونی.

در سال 482ه در روستایی در کنار فرات به نام « مالکیه » متولد گردید و بدانجا منسوب است. 1 از جزییات زندگی او چیزی در اختیار نیست. گفته اند وی محدث و مقری بود و حدیث را از محدثانی همچون ابوالخطاب بن بطر، ابوعبداللّه بن طلحه، 2 ابوعبداللّه نعالی و ثابت بن بندار فرا گرفت و علم قرائات را نزد ابوبکر بن بدران حلوانی و ابوالعزّ قلانسی آموخت. 3 وی در دانش اخیر تبحر کافی پیدا نمود و کرسی تدریس آن را در بغداد به عهده گرفت4 و شاگردانی ازجمله احمد بن باتانه، مبارک بن باسویه و اسعد بن حسین یزدی را تربیت نمود. 5 او همچنین آشنایی فراوانی به روایات داشت و بسیار روایت نمود و محدثانی مانند عبدالعزیز بن اخضر و سبطش عمر بن کرم از او روایت نمودند. 6 یاقوت حموی او را فردی ثقة و صالح و مذهبش را حنبلی دانسته است. 7 او صاحب دکانی در محله درب دواب بغداد بود و به کفشدوزی اشتغال داشت. 8 ابن صابونی اثری به نام اربعون