تألیفاتش را نیز ادامه داد و پس از مدتی، موفقیت بسیار خوبی در جامعه پیدا نمود و برای پاداش، از طرف حکومت شهر تفلیس که یکی دیگر از شهرهای ارمنیه یا آذربایجان است، 18 خلعتی سیاه رنگ، به همراه پیراهن، عمامه، شمشیر و اسبی برای وی فرستاده شد. 19 وی در اواخر عمرش به تفلیس رفت و در ششم ذی الحجه، در سال 599ه در همانجا درگذشت. 20 برخی ماه ذی العقده21 و سال 588ه را سال وفات او نوشته اند. 22 تألیفات وی عبارت اند از: سیر الوزیر ابن هبیره و دیوان الاسلام فی تاریخ دارالسلام که اثر اخیر ناتمام ماند. 23

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد 2 / 68. 2 ـ تاریخ الاسلام 42 / 394. 3 ـ لسان المیزان 4 / 108. 4 ـ الوافی بالوفیات 9 / 258. 5 ـ معجم البلدان 2 / 124. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 394. 7 ـ الوافی بالوفیات 19 / 258. 8 ـ معجم المؤلفین 2 / 241. 9 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 397. 10 ـ لسان المیزان 4 / 108. 1
[1] ـ الوافی بالوفیات 19 / 258. 12 ـ المختصر من تاریخ ابن الدبیثی 230. 13 ـ الوافی بالوفیات 19 / 258. 14 ـ المختصر من تایخ ابن الدبیثی 230. 15 ـ لسان المیزان 4 / 108. 16ـ تاریخ الاسلام 42 / 394. 17ـ الاعلام 4 / 198. 18 ـ معجم البلدان 2 / 35. 19 ـ الوافی بالوفیات 19 / 258. 20 ـ ذیل تاریخ بغداد 2 / 68. 2
[1] ـ معجم البلدان 2 / 124. 22 ـ لسان المیزان 4 / 108. 23 ـ معجم المؤلفین 2 / 241.

طاهره روحانی

عبیداللّه ـ حضرمی

عبیداللّه ـ حضرمی (489 ـ 550ه )

ابومروان عبیداللّه بن عمر بن هشام حضرمی اشبیلی اندلسی.

در سال 489ه متولد شد. او معروف به عبید1 و فردی فاضل و شاعر2 و عالم به علم قرائات و نحو بود. وی پس از فراگیری علوم، در مراکش به تدریس و تعلیم حدیث، نحو و علم قرائات پرداخت؛ سپس در مرسیه یکی از شهرهای اندلس3 ساکن شد و خطیب آن شهر گردید. استادان وی در قرائات، ابی القاسم بن نحاس، ابی الحسن عون اللّه و در حدیث، ابی محمد بن عتاب بود. شاگردان وی در حدیث، ابوذر خشنی و در قرائات و نحو ابوعمر بن عیاد و پسرش ابوعبداللّه می باشد. عبیداللّه پس از سال ها تعلیم و فراگیری علوم، در سال 550ه درگذشت. آثاری که از او بر جای مانده است به شرح ذیل است: قرائة نافع، 4 شرح المقصورة الدریدیة، 5 الافصاح فی اختصار المصباح. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 37 / 397. 2 ـ الوافی بالوفیات 19 / 263. 3 ـ معجم البلدان 5 / 107. 4 ـ تاریخ الاسلام 37 / 397. 5 ـ همان. 6 ـ هدیة العارفین 1 / 649.

طاهره روحانی

عبیداللّه ـ مغربی

عبیداللّه ـ مغربی (486 ـ 549 ه )

ابوالحکم عبیداللّه ( عبداللّه ) بن مظفر بن عبداللّه مغربی باهلی اندلسی مرسی.

وی در سال 486ه متولد شد. منابع محل تولد وی را به اختلاف در مدینه1 مرّیه اندلس2 و بلاد یمن ذکر کرده اند. 3 ابوالحکم پس از یادگیری علوم اولیه به سیاحت در شرق و غرب و عراق پرداخت. 4 در سال های 516 و 518ه به سفر حج رفت و پس از آن به دمشق و مصر رفت و در اسکندریه به تحصیل علم پرداخت؛ سپس به عراق رفت و در بغداد اقامت گزید و در آنجا به تعلیم کودکان روی آورد. وی علاوه بر دانش اندوزی، خدمات اجتماعی ـ سیاسی نیز داشت و در بیمارستان سیاری که چهل در لشکر سلطان محمود سلجوقی به وسیله چهل شتر حمل می شد، در سال 521ه به پزشکی پرداخت. عبیداللّه به غیر از پزشکی، به هندسه و ادبیات نیز آگاهی داشت و دیوان شعری به نام نهج الوضاعه لأولی الحلافه سرود و فرزندش ابوالمجد محمد بن ابی الحکم ملقب به افضل الدوله آن را شرح کرد. مغربی در اشعار خویش افرادی چون طالب صوری، نصر هیتی و عرقله دمشقی ( 486 ـ 567ه ) را ذکر نموده و به توصیف چهارپایان و اشیا پرداخته است. شعر وی پر است از مطالب جدی و شوخی که به هم آمیخته شده اند. 5 مغربی در قالب اشعار هزل آمیز درباره افرادی که در عصر او می زیستند مرثیه می سرود. وی به موسیقی نیز علاقه داشت و از آلات موسیقی به نواختن عود می پرداخت. ابوالحکم به شرابخواری، لهو و لعب و هزل علاقه بسیار داشت و پس از بازگشت به دمشق، در منطقه جیروان به پزشکی پرداخت. 6 عماد اصفهانی گوید: مغربی دوست و همنشین عموی من، ابونصراحمد بن حامد بود و درباره او قصایدی نیز سروده است. وی در سال 540ه در قصیده ای به مدح منیرالدوله حاتم بن محسن بن نصر پرداخته که در آن شراب را نیز وصف نموده است. عماد در خریدة القصر، اشعار چندی از او ذکر کرده است. 7 ابوالحکم سرانجام در سال 549ه وفات کرد و در باب فرادیس دمشق دفن گردید. مغربی به غیر از دیوان شعرش چند اثر