تاریخ های دیگری هستند که برای مرگ او ذکر کرده اند. 8

پی نوشت ها

[1] ـ تذکرة الشعراء ( دولتشاه ) 105. 2 ـ الذریعه 9 / 1017. 3 ـ تذکرة الشعراء 105 4 ـ آتشکده آذر 2 / 580. 5 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 501. 6 ـ الذریعه 19 / 229 و 343. 7ـ مجمع الفصحاء 1 / 3 / 2089. 8 ـ الذریعه 9 / 1017.

دیگر منابع: هفت اقلیم 1 / 324؛ فرهنگ سخنوران 528؛ ریحانة الادب 5 / 261؛ الذریعه 7 / 87 و 25 / 251.

محمود هیئتی

عثمانی ـ بَلَطی

عثمانی ـ بَلَطی (524 ـ 599ه )

ابوالفتح عثمان بن عیسی بن منصور بلطی موصلی مصری ملقب به ابن هیجون.

وی از روستای « بَلَد » یا « بَلَط » از نواحی موصل1 و متولد سال 524ه است. 2 ظاهرا تحصیلات مقدماتی خود را در همانجا فرا گرفت؛ ولی برای تکمیل دانش خویش به شام مهاجرت کرد و مدت مدیدی در دمشق ساکن بود. رجال نویسان او را از پیشگامان علم نحو، لغت، تاریخ و ادبیات عرب دانسته و نوشته اند در ادبیات به چنان مهارتی دست یافته بود که از وی پرسشی صورت نمی گرفت جز آنکه به بهترین صورت آن را پاسخ می داد و در نحو به تلفیق دو مکتب کوفه و بصره گرایش داشت. از استادان وی در علم نحو بزرگانی چون ابونزار حسن بن صافی و سعید بن مبارک بن رهان را می توان نام برد. ابوالفتح پس از فتح مصر به دست صلاح الدین ایوبی از شام به مصر انتقال یافت و چون مراتب دانش و فضل او به آگاهی صلاح الدین رسید، از جانب وی به سمت استادی جامع مصر برگزیده شد و به تدریس نحو و قرائت اشتغال یافت. وی در شعر و عروض هم دستی داشت. وی مردی بلندقامت، تنومند، جبینی گشاده و دارای محاسنی بلند و سرخ روی بود. از عاداتش این بود که عمامه ای بزرگ به سر می بست، در فصل تابستان لباس های زیادی می پوشید و در زمستان از خانه اش خارج نمی شد. 3 فردی گوشه گیر و منزوی بود؛ در عین حال او را فردی شرابخوار، غرق در لذات و هوسرانی و گستاخ و بی بندوبار معرفی کرده اند. 4 وی سرانجام در سال 599ه درگذشت و جنازه اش پس از گذشت سه روز در خانه اش به دست آمد و به خاک سپرده شد. 5 آثار ابوالفتح از این قرار است: اخبار المتنبی، علم اشکال الخط، التصحیف و التعریف، تعلیل العبارات، عروض الصغیر، عروض الکبیر، العظات الموقظات، القصیده الجرباویه، المدخر ( المفخر ) المفتخر فی علم البدیع، المستزاد علی المستجاد فی فصلات الاجواد لأبی علی التنوخی، النیر ( المنیر ) فی العربیه، 6 اختصار الاغانی، السیر فی النحو. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 484. 2 ـ الاعلام 4 / 212. 3 ـ معجم الادباء 12 / 142 ـ 144. 4 ـ فوات الوفیات 2 / 443 ـ 444. 5 ـ معجم الادباء 12 / 142. 6 ـ هدیة العارفین 1 / 653. 7 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 12 / 475.

دیگر منابع: لسان المیزان 4 / 150؛ بغیة الوعاة 2 / 135؛ روضات الجنات 5 / 183؛ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 23؛ کشف الظنون 2 / 1641 و 1994؛ ایضاح المکنون 2 / 477؛ معجم المؤلفین 6 / 267.

اسماعیل اسماعیلی

عجلی

عجلی (قرن ششم یا اندکی پیش از آن)

از وی جز اطلاعات بسیار اندکی که ابن شهرآشوب از رجال شناسان امامیه ( م 588 ) ارایه کرده آگاهی در دست نیست. وی می نویسد عجلی دارای اثری به نام کتاب البیان بود. 1 با توجه به وفات ابن شهرآشوب و دیگر اینکه در منابع پیش از وی نامی از این فرد نیامده، به دست می آید عجلی در قرن ششم یا اندکی پیش از آن می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ معالم العلماء 145.

پژوهشکده

عدنان ـ بغدادی

عدنان ـ بغدادی (م 548ه )

ابونصر عدنان بن نصر بن منصور موفق الدین بغدادی مشهور به ابن عین زربی.

اهل عین زَربی از شهرهای مرزی نزدیک مصیصه و طرسوس بود؛ ولی مدت مدیدی در بغداد اقامت داشت. به نوشته ابن ابی اصیبعه وی در دانش پزشکی و نجوم مهارت کامل داشت و پیش از ورود به دربار خلفای فاطمی در مصر از راه ستاره شناسی و استخراج سعد و نحس روزها و اوقات امرار معاش می کرد. وی پس از مدتی اقامت در بغداد که ظاهرا دانش خود را در همانجا آموخت به کمال رسید، به