بن محمد بن احمد سلفی، محمد بن عمر بن یوسف أرموی، 1 عبدالخالق بن احمد بن عبدالقادر بغدادی، احمد بن علی بن سمین و ابومعمّر انصاری از مشایخ او بوده اند. 2 بغدادی در قاهره به نقل روایت و حدیث پرداخت3 و تسلط خاصی بر علم نحو و لغت داشت. در سال 561ه نیز به شام مسافرت کرد و به دربار حاکمان راه یافت و از طرف آنها عهده دار مناصبی گشت. وی مدتی کاتب امیرحماة تقی الدین عمر بن شاهنشاه بن ایّوب بود. 4 سیوطی به نقل از صفدی، وفات او را در سال 561ه نوشته است؛ 5 درحالی که صفدی از سال وفات او سخن نگفته و تنها، سال 561ه را سال مسافرت او به شام می داند؛ 6 ولی ازآنجاکه ابوالمکارم بغدادی کاتب امیر حماة عمر بن شاهنشاه، برادرزاده صلاح الدین ایوبی بوده و وی بین سال های 574 تا 587ه حکومت حماة را در دست داشته، 7 به دست می آید ابوالمکارم در این سال ها در قید حیات بوده است. به گفته صفدی، ابوالمکارم بغدادی تصنیف های خوبی داشته ازجمله الایضاح فی اختصار کتاب الاصلاح ابن سکّیت ( م244ه )، تلخیص اصلاح المنطق که بر حسب حروف الفبا آن را مرتب کرده است و مختصر کتاب الغریبین ( غریب القرآن و غریب الحدیث ) ابوعبید احمد بن محمد هروی ( م410ه ). 8

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 2 / 201. 2 ـ الوافی بالوفیات 22 / 135. 3 ـ بغیة الوعاة 2 / 201. 4 ـ الوافی بالوفیات 22 / 135. 5 ـ بغیة الوعاة 2 / 201. 6 ـ الوافی بالوفیات 22 / 135. 7 ـ طبقات سلاطین الاسلام ( لین پول ) 77. 8 ـ الوافی بالوفیات 22 / 135.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 108 و 2 / 1209؛ هدیة العارفین 1 / 699؛ معجم المؤلفین 7 / 231.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

علی ـ بغدادی

علی ـ بغدادی (594 ه )

ابوالحسن علی بن مبارک بن علی بغدادی معروف به ابن زاهده نحوی.

وی از خاندان علم و شرف و فردی متواضع و دارای اخلاقی نیکو بود. از ابوالوقت عبدالاول بن عیسی بن شعیب ( م553ه )، ابن شجری هبه اللّه بن علی ( م542 )، عبداللّه بن خشّاب و غیر اینان حدیث شنید و کسب علم و دانش کرد تا اینکه در علم نحو و لغت به مراتب عالی رسید و بر دیگران برتری یافت. او شعر نیز می سرود و روایتگر بعضی از کتاب های ادبی بود. به تدریس بعضی از این کتاب ها نیز می پرداخت؛ ولی هرگز به نقل اخبار و احادیث نپرداخت. وی درنهایت در سال 594ه چشم از جهان فرو بست. 1 اثر او کتاب خریدة الامثال در ادب است. 2 محمود برادر ابوالحسن ابن زاهده نیز کتابی به نام مقتل الامام الحسین بن علی دارد3 که می تواند قرینه ای بر تشیع این خاندان باشد. گفتنی است علی بن منصور بن مظفر جوهری نیز به ابوالحسن ابن زاهده شهرت دارد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوُعاة 2 / 185. 2 ـ کشف الظنون 1 / 701. 3 ـ معجم المؤلفین 12 / 192. 4 ـ المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن الدبیثی 315.

دیگر منابع: ایضاح المکنون 1 / 427؛ سیر اعلام النبلاء 20 / 195؛ هدیة العارفین 1 / 703؛ معجم المؤلفین 7 / 173.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

علی ـ بکری

علی ـ بکری (زنده در قرن ششم هجری)

شریف علی بن محمد بن یحیی بکری موصلی.

از دانشمندان و منجمان اسلامی قرن ششم هجری است که کتاب برهان الکفایه را در علم نجوم و طالع بینی به رشته تحریر درآورد. به گفته دهخدا این کتاب به عربی و ظاهرا اواخر قرن ششم هجری تألیف شده است. مؤلف در این کتاب از عمر بن فرخان طبری و ماشاءاللّه و یعقوب بن اسحاق کندی و ابومعشر بلخی که همگی از قدمای حکما و منجمان و از معاصران خلفای اوایل عباسی هستند نقل می کند. 1 باوجود این، آقابزرگ تهرانی اصل این کتاب را به فارسی دانسته و می گوید نسخه ای از آن را در « الحسینیة التستریه » در نجف دیده ام. 2 کاتب چلبی نیز این کتاب را به فارسی می داند؛ 3 ولی ظاهرا گفته دهخدا صحیح به نظر می رسد و ترجمه های آن به فارسی باعث شده است امر بر این دو محقق مشتبه شود. شرف برشبوری یا برسوی گوید: « من در سال 636 بر نسخه ای از برهان الکفایه به خط مصنف آن دست پیدا کردم و کتاب مفاتیح النجوم و مصابیح العلوم را به فارسی بر سبک و سیاق آن نوشتم ». 4 ملا علی قوشجی ( م879ه ) نیز این کتاب را با انشایی خوش به فارسی ترجمه کرده است که نسخه ای از این ترجمه در کتابخانه لغت نامه دهخدا موجود است. 5 پس از آن ابوالخیر تقی الدین محمد بن محمد فارسی