از شاگردان امیر صدرالدین محمد دشتکی ( م903ه )، کتابی در نجوم به نام إحکام الأحکام به فارسی نوشته و در آن تصریح کرده است مطالب آن را از کتاب برهان الکفایه علی بن محمد بکری اخذ و اقتباس کرده و اقوالی از بطلیموس و غیر او را به آن اضافه نموده است. 6 همچنین علی بن نجم الدین تونی منتخبی از آن را در یک مقدمه و دوازده باب نوشته است که در کتابخانه الهیات در تهران موجود است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ لغتنامه دهخدا 10 / 14266. 2 ـ الذریعه 3 / 100. 3 ـ کشف الظنون 1 / 240. 4 ـ الذریعه 21 / 309. 5 ـ لغتنامه دهخدا 10 / 14266. 6 ـ الذریعه 1 / 291. 7 ـ الذریعه 22 / 378.

دیگر منابع: معجم مؤلفی الشیعه 75.

سید محمدحسین میرعبداللهی

علی ـ بلنسی

علی ـ بلنسی (حدود 490 ـ حدود 530ه )

ابوالحسن علی بن عطیة بن مطرف لخمی بلنسی اندلسی معروف به ابن زقّاق.

اهل بلنسیه، از شهرهای مشهور اندلس بود. سال ولادت او معلوم نیست؛ اما از آنجا که نوشته اند او هنگام مرگ کمتر از چهل سال داشته است، می توان حدس زد در حدود 490 به دنیا آمده است. ابن ابّار ضمن اشاره به این نکته می نویسد: پدر ابن زقاق، مؤذن مسجد جامع بلنسیه بود و او خود در ادبیات فردی چیره دست و در صناعت شعری، پیشگام معاصران خود به شمار می رفت و سروده هایش نیکو، زیبا و دلنشین بود. امیران و بزرگان را با اشعار خود مدح می نمود و اشعارش مورد اقبال مردم بود. 1 شاعری خلاق، دارای عبارت و نظمی زیبا و ظریف و سبکی نیکو بود. 2 وی در کسب دانش آنچنان کوشا بود که شب ها را بیدار می ماند و به تحصیل ادبیات می پرداخت. وی در مدح بزرگان دربار حکومت اشعاری می سرود. نقل است هنگامی که درباره ابوبکر بن عبدالعزیز، حاکم بلنسیه اشعاری را سرود، سیصد دینار صله و پاداش دریافت کرد و آن را به پدرش که مردی فقیر و تهیدست بود پیشکش نمود تا با آن روغن چراغ خریده و بتواند با روشنایی آن شب ها را به مطالعه و کسب دانش بپردازد. 3 از استادان احتمالی ابن زقاق جز نام ابومحمد بطلیوسی4 و ابوسیّد5 اطلاع دیگری در دست نیست. پاره ای از سروده های وی در بعضی از منابع آمده است. 6 وی سرانجام در 528 یا پس از 530ه از دنیا رفت. 7 از ابن زقاق دیوان شعری بر جای مانده که نسخه خطی آن در کتابخانه ظاهریه موجود است. 8

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 186 ـ 187. 2 ـ شذرات الذهب 4 / 89. 3 ـ نفح الطیب 3 / 289. 4 ـ معجم المؤلفین 7 / 151. 5 ـ فوات الوفیات 3 / 47. 6 ـ وفیات الاعیان 7 / 241. 7 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 186 ـ 187. 8 ـ الاعلام 4 / 312.

دیگر منابع: دایرة المعارف بستانی 1 / 497؛ الوافی بالوفیات 21 / 316؛ لغتنامه دهخدا 1 / 280؛ نفخ الطیب 3 / 356، 414 و 419.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ بلنسی

علی ـ بلنسی (حدود 510 ـ 571ه )

ابوالحسن علی بن ابراهیم بن محمد بن عیسی بن سعدالخیر بلنسی انصاری، مشهور به ابن سعدالخیر.

تبارش از قشتیلیه بود، ولی خود او در حدود 510ه در بلنسیه ( والنسیا ) زاده شد. 1 او را ادیب، نحودان، لغت شناس، شاعر، نویسنده ای توانا و خوش خط توصیف کرده اند که همه عمر در پی فراگیری و تعلیم این فنون بود. بلنسی پیوسته ملازم ابوالحسن ابن نعمه علی بن عبداللّه انصاری ( م567ه ) بود و ادبیات را نزد او فرا گرفت. همچنین از ابومحمد نیلی و ابوولید ابن دباغ دانش آموخت. 2 از شاگردان و دیگر حوادث زندگی اش اطلاعی در دست نیست؛ ولی گفته شده به عنوان سفیر به اشبیلیه رفت3 و در ماه ربیع الاول 571 و به نقلی 570ه در همین شهر درگذشت. 4

تألیفات ابن سعدالخیر عبارت اند از: جذوة البیان و جریدة العقیان، القرط علی الکامل، در نقد الکامل مبرد، الحلل فی شرح الجمل، در شرح الجمل زجاجی ( م339ه )، مختصر العقد، مشاهیر الموشمین بالاندلس، در معرفی بیست تن از مشاهیر اندلس. 5 بلنسی، نیکو شعر می سروده و پاره ای از آنها موجود است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 251. 2 ـ تاریخ الاسلام 40 / 69. 3 ـ الاعلام 4 / 251. 4 ـ تاریخ الاسلام 69. 5 ـ الاعلام 4 / 251. 6 ـ الوافی بالوفیات 20 / 7؛ فوات الوفیات 2 / 460.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 603؛ هدیة العارفین 1 / 700؛ معجم المؤلفین 7 / 8.

محمد غفوری