دیگر منابع: شذرات الذهب 4 / 183؛ معجم المؤلفین 7 / 157؛ الاعلام 4 / 315.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ حلبی

علی ـ حلبی (قرن ششم هجری)

ابوالحسن علی بن ابراهیم بن محمد بن ابوالحسن بن ابی المحاسن زهرة بن ابی المواهب حسینی حلبی، مشهور به ابن زهره.

وی پدر ابن زهره مشهور به سیدعزالدین ابوالمکارم حمزة بن علی صاحب کتاب های غنیة الجزوع و قبس الانوار است. 1 خاندان جلیل و صاحب نام ابن زهره، از شیعیان حلب است که در تاریخ به علم، فضیلت، رشادت و کمال معروف اند و بیشتر آنان از فقهای معروف شیعه و از جایگاه والایی برخوردار بوده اند. خود او هم عالم، فقیه و محدث برجسته و مورد اعتماد فقها و محدثان عصر خود، ساکن حلب و مورد احترام مردم آن سامان بوده و نسبش با یازده واسطه به امام صادق علیه السلاممی رسد. 2 ابن زهره از پدرش ابراهیم روایت کرده و پسرش حمزه بن علی هم راوی اوست. 3 از ایشان تنها یک اثر تألیفی به نام إداب النفس به ثبت رسیده است. مؤلف در این کتاب به ذکر پاره ای از مباحث اخلاقی که تأثیر بیشتری بر نفس دارند، پرداخته است. روش آن بدین گونه است که در یک مورد و موضوع اخلاقی، ابتدا موارد ذم را بیان کرده و سپس به مدح آن پرداخته است تا با این روش، تأثیر بیشتری بر نفس بگذارد؛ مثل روش امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ذکر دنیا که ابتدا آن را ذم کرده و بعد به مدح آن پرداخته است. این کتاب به آداب النفس هم معروف است؛ 4 ولی با توجه به موضوع کتاب که به ذکر موارد اخلاقی با روشی که تأثیر بیشتری بر نفس بگذارد می باشد، إداب النفس مناسب تر است. شیخ ابراهیم کفعمی، علی بن زهره را ستوده و کتابش را از مآخذ البلد الامین قرار داده است. 5 از تاریخ ولادت و وفات ایشان اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ ولی از تاریخ ولادت و وفات پسرش حمزه که در سال 511ه متولد و 585 درگذشته، 6 می توان به دست آورد ابوالحسن از فقها و علمای برجسته نیمه نخست قرن ششم بوده است.

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 188. 2 ـ ریاض العلماء 2 / 202 و 356 و 4 / 97؛ روضات الجنات 2 / 362. 3 ـ ریاض العلماء 4 / 97. 4 ـ الذریعه 1 / 32 و 385. 5 ـ الذریعه 1 / 385. 6 ـ روضات الجنات 2 / 362.

حافظ فرزانه

علی ـ حیدرهعلی ـ حیدره (م 599ه )

ابوالحسن علی بن سلیمان بن اسعد بن علی حیدره ( حیده ) بکیلی یمنی تمیمی.

در یکی از دهستان های یمن به نام بکیل زاده شد. از دوران رشدونمو و دیگر ویژگی های زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. حیدره در شمار ادیبان و شاعران بزرگ یمن قرار داشت و کتابی در نحو به نام کشف المشکل در دو مجلد تألیف نمود. اشعاری هم دارد. حیدره در سال 599 ه درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 12 / 243.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 703؛ الاعلام 4 / 291؛ کشف الظنون 2 / 1495؛ الوافی بالوفیات 21 / 146؛ بغیة الوعاة 2 / 168؛ معجم المؤلفین 7 / 105.

محمود هیئتی

علی ـ خبّازی

علی ـ خبّازی (م قرن 6 هجری)

علی بن ابی طالب رشیدالدین خبازی.

درباره وی اطلاعات اندکی در دست است. منتجب الدین از علمای قرن ششم هجری می نویسد: خبازی فقیهی فاضل و دارای نظمی لطیف بود. 1 به نظر می رسد وی علاوه بر فقه در شعر هم دستی داشته و منظومه ای دارد که از آن به النظم اللطیف تعبیر شده است. 2 تاریخ درگذشت خبازی نیز دانسته نیست؛ ولی آقابزرگ تهرانی وی را در زمره علمای امامیه در قرن ششم برشمرده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 133. 2 ـ الدریعه 24 / 228. 3 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 178.

دیگر منابع: أمل الآمل 2 / 173؛ اعیان الشیعه 8 / 151.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ خباقی

علی ـ خباقی (م 519ه )

ابوالحسن علی بن عبداللّه بن علی خباقی مروزی.

اهل یکی از روستاهای مرو به نام « خباق » بود. وی برای کسب دانش به مرو آمد و در آنجا از ابوسعد اسماعیل بن عبدالقاهر جرجانی، ابوالخیر محمد بن موسی بن عبداللّه صفار بهره گرفت و سپس به بغداد رفت و از افرادی چون ابوالمعالی ثابت بن بندار بقال،