داشت. ابوزکریا یحیی بن غانیه، امیر بلنسیه او را به علت استعداد و شناخت دقیقی که به مسائل داشت جذب نمود؛ سپس در سال 537ه به همراه ابن غانیه به قرطبه منتقل شد و تا هنگام مرگ ابوزکریا ( م543ه ) در غرناطه ملازم او بود؛ سپس به شرق اندلس، یعنی به دانیه رفت و در آنجا ساکن شد و از فقهای بزرگ و رییس مفتیان و مشاوران قضایی آنجا گردید. 3 سلیمان بن محمد بن خلف، یحیی بن عمر بن فصیح، 4 ابوعمر بن عیاد، ابومحمد بن سفیان، ابوبکر اسامة بن سلیمان، ابوالقاسم بن سمجون و فرزندش محمد از او روایت کرده اند. ابن عزالناس در فنون گوناگون علم تألیفاتی داشت که از دو کتاب العزله و کتاب شرح معانی التحیه نام برده اند. او در ماه رمضان سال 566ه در دانیه به قتل رسید. 5

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصلة 3 / 204. 2 ـ الدیباج المذهب 305. 3 ـ التکملة 3 / 204. 4 ـ الاحاطه فی اخبار غرناطه 4 / 183. 5 ـ التکملة 3 / 204.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 109.

محمود هیئتی

علی ـ عبدی

علی ـ عبدی (م 596ه )

ابوالحسن علی بن نصر بن عقیل معروف به همام عبدی بغدادی.

از شعرای تیره ربیعه از قبیله بنی عبد قیس عراق بود. در سال 595ه به دمشق رفت و به خدمت ملک عادل ابوبکر بن ایوب حاکم دمشق رسید. 1 دیوان شعر همام پر است از اشعار نغز و زیبا ملک امجد حاکم بعلبک؛ 2 همچنین جماعتی از اهل شام و عراق را با اشعار خود ستوده است. همام عبدی را از شاعران شیعه مذهب به شمار آورده اند. 3 ابن شامه گوید: من در زمان خودم او را در شعر از همه برتر دیدم. هُمام درحالی که شهر دمشق در محاصره بود، 4 برای ملک عادل شعر می خواند. او سال 596ه در همانجا وفات یافت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 5 / 29. 2 ـ البدایة و النهایه 13 / 24. 3 ـ فوات الوفیات 1 / 336. 4 ـ الکامل فی التاریخ 12 / 143. 5 ـ الاعلام 5 / 29.

دیگر منابع: النجوم الزاهرة 6 / 158؛ هدیة العارفین 1 / 703؛ ایضاح المکنون 1 / 539؛ معجم المؤلفین 7 / 253.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ عبسیعلی ـ عبسی (443 ـ 553ه )

ابوالقاسم علی بن افلح بن محمد عبسی جمال الدین بغدادی مشهور به ابن افلح.

کاتب و شاعر برجسته دربار عباسیان در سده ششم هجری، در سال 4431 یا 413 به دنیا آمد. 2 از آغاز زندگی وی اطلاعاتی در دست نیست. ابن جوزی می نویسد وی از شاعران بنام روزگار خویش بود و سروده هایی نیکو و نمکین داشت؛ در عین حال فردی گستاخ و هجوگو بود و مورد توجه خلیفه المسترشد باللّه ( حکومت 512 ـ 529ه ) قرار داشت؛ به همین دلیل از جانب خلیفه به جمال الملک ملقب گردید و صله و هدایای نفیس و گرانقدری به وی داد که از آن جمله است تعداد چهار منزل مسکونی در محله درب شاکریه بغداد که شاعر آنها را به اضافه منزلی که خود در کنار آنها داشت تخریب کرده و ساختمانی بسیار مجلل و شاهانه برای خود بنا نهاد، افزون بر آنکه در ساختن آن از کمک خلیفه نیز بی نصیب نماند؛ اما روزگار بر وفق مرادش نیامد و چون همکاری وی با دُبَیس بن علی ـ از امیران سلطان سنجر سلجوقی در حله عراق ـ آشکار گردید مورد خشم خلیفه قرار گرفته، به ناچار به تکریت گریخت و به بهروز خادم ـ ظاهرا از حاکمان همانجا ـ پناهنده شد و خانه اش به دستور خلیفه تخریب گردید و آخرالامر با وساطت بهروز مورد عفو قرار گرفت. 3 بر پایه گزارش ابن نجّار ماجرای فرار وی از بغداد به صورت دیگری نیز بیان شده که حکایت از داستانی دیگر دارد. وی نقل کرده چون ابن افلح شاعری هجوگو بوده و مردم را مسخره می کرد و متعرض حیثیت و آبروی آنها می شد مورد خشم قرار گرفت و به ناچار و از بیم جان خود به شام گریخت و به ملوک آنجا پناه برد؛ اما سرانجام به وساطت آنها مورد عفو مسترشد قرار گرفت، به بغداد بازگشت و تا پایان عمر در آنجا به سر برد. 4 گفته شده وی از خطی زیبا برخوردار بود و اشعارش روان و بلیغ بود. 5 بیشتر سروده هایش غزلیات و مدح درباره خلفا و صاحب منصبان دربار بود. بسیار مسافرت می کرد و با بزرگان و رؤسا دیدار داشت. ابن خلکان می نویسد: دیوان شعر او را که خود آن را گردآوری کرده و بر آن مقدمه ای نوشته، مشاهده کرده و ابیاتی از آن را آورده است. ابن افلح سرانجام در دوم شعبان سال 535 یا 536 یا 537ه در بغداد از دنیا رفت و در سمت غربی قبرستان قریش به خاک سپرده شد. 6 از