وی علاوه بر دیوان شعر، دیوان رسائل بر جای ماند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد 18 / 203. 2 ـ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 19 / 184. 3 ـ المنتظم 17 / 338 ـ 339. 4 ـ ذیل تاریخ بغداد 18 / 203. 5 ـ الوافی بالوفیات 20 / 154. 6 ـ وفیات الاعیان 3 / 389 ـ 391. 7 ـ معجم المؤلفین 7 / 39.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 36 / 327؛ سیر اعلام النبلاء 20 / 13؛ الکامل فی التاریخ 11 / 80؛ البدایة والنهایة 12 / 215؛ النجوم الزاهرة 5 / 264؛ هدیة العارفین 1 / 697؛ کشف الظنون 1 / 764؛ الاعلام 4 / 264.

پژوهشکده

علی ـ عدوی

علی ـ عدوی (544 ـ 591ه )

ابوالحسن علی بن حسان بن سالم بن مسافر کاتب عدوی.

در سال 544ه متولد شد. او شاعر معروفی بود و بعضی از قصیده های وی وجود دارد که محور اشعارش درباره مدح و ستایش بزرگان می باشد. ابوالحسن محمد بن احمد قطیعی راوی برخی اشعار اوست. او در هجدهم جمادی الآخر سال 591ه در بغداد درگذشت و در همان روز، در قسمت غربی قبرستان قریش دفن شد. 1 برخی به اشتباه مرگ او را در سال 557 نوشته اند. کتاب العقیده تألیفی است که از وی بر جای ماند. عمر رضا کحاله با استفاده از نام کتاب، او را متکلم خوانده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد 3 / 167 ـ 169؛ الوافی بالوفیات 20 / 184. 2 ـ معجم المؤلفین 7 / 241.

طاهره روحانی

علی ـ عمرانی

علی ـ عمرانی (حدود 560 ه )

ابوالحسن علی بن محمد بن علی عمرانی خوارزمی.

وی حنفی مذهب1 و در کلام، معتزلی مسلک بود. 2 ادبیات را نزد محمود بن عمر زمخشری آموخت و از اصحاب نزدیک وی گردید و در حدیث از محضر استادانی چون حسن بن سلیمان خجندی، عبدالواحد باقرَجیّ و عمر تَرجُمانی بهره جست. عمرانی اشتیاق فراوانی برای استماع حدیث و کتابت آن داشت. وی در اواخر عمرش وقت خود را برای نشر علم و تعلیم شاگردان صرف می نمود و علمای بسیاری در درس او حاضر می شدند و حل مشکلات و شرح معضلات خود را از او می طلبیدند. 3 عمرانی که به « عمران » منسوب است، از خاندان های بزرگ و قدیمی سرخس، نزد سلطان سنجر ( حکومت 51
[1] ـ 522 ) مرتبه رفیعی داشت؛ ولی در سال 545 نظر سلطان از او برگشت و او را به زندان افکند؛ سپس در قریه شیج در اطراف مرو به قتل رسید. 4 منابع تاریخ وفات وی را حدود سال 560ه ذکر کرده اند. عمرانی اشعاری در مدح حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله سرود. به غیر آن تألیفاتی دارد که به شرح زیر است: اشتیاق الاسماء، المواضع و البلدان، کتابی در تفسیر قرآن5 به نام مشایخ الدرر فی تفسیر الآی و السور. 6

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات المفسرین ( داوودی ) 1 / 433. 2 ـ الاعلام 4 / 329. 3 ـ معجم الادباء 15 / 61. 4 ـ الانساب 4 / 237. 5 ـ معجم الادباء 15 / 61. 6 ـ معجم المؤلفین 7 / 215.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 195؛ الوافی بالوفیات 22 / 94؛ اللباب فی تهذیب الانساب 2 / 357؛ مُعجم المفسرین 1 / 376؛ جواهر المضیئه 2 / 613؛ روضات الجنات 5 / 252؛ ایضاح المکنون 2 / 120؛ کشف الظنون 1 / 102 و 466.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ غرناطی

علی ـ غرناطی (444 ـ 528ه )

ابوالحسن علی بن احمد بن خلف انصاری غرناطی اندلسی معروف به ابن باذش.

از علمای مالکی بوده که در سال 444ه در غرناطه اندلس زاده شد؛ هرچند پدرش جیانی الاصل بود. 1 ابن بشکوال می نویسد او فردی لغت شناس، ادیب، مقری و محدث بود و از استادان بسیاری چون محمد بن هشام مصحفی، ابوجعفر بن رزق و ابوعلی غسانی استماع حدیث کرد و از ابوداود مقری و قاضی ابوالاصبغ بن سهل و ابوبکر مرادی علوم گوناگونی را فرا گرفت. 2 او در قرائت، شاگرد قاریان برجسته آن زمان ازجمله علی بن عبدالرحمان بن دوش، یحیی بت ابراهیم لواتی و حسین بن عبیداللّه بن سعید بود. 3 بنا به گزارش ابن ابّار وی بسیار سفر می کرد و همواره در طلب دانش و علم بود و از این نظر در بسیاری از علوم رایج زمان خویش دستی داشت و به گفته خودش یکی از سه نحوی بزرگ اندلس به شمار می رفت. وی شاگردانی را نیز تربیت کرد که از آن میان می توان به افرادی چون پسرش ابوجعفر، ابوعبداللّه نمیری، ابوالولید بن دباغ و ابوالقاسم بن