است نزد ابوعمران صقلی سنی مذهب آموزش دیده و تربیت یافته و به استاد خود سخت علاقه مند بوده و احادیث بسیاری از او روایت کرده است؛ 2 هرچند سپردن تربیت او به ابوعمران، سنی بودن پدرش را نیز تقویت می کند. علی بن ابراهیم در سال 424ه در دمشق زاده شده و در سال 438 یعنی در چهارده سالگی تحصیلات خود را آغاز کرد. او به جز ابوعمران، از بیش از 35 استاد و در شهرهای گوناگون دانش فرا گرفته است3 که حکایت از سفرهای او نیز دارد. ابوالقاسم قرآن را نزد ابوعلی حسن بن علی بن ابراهیم اهوازی فرا گرفته و از محمد بن عبدالرحمان بن ابی نصر تمیمی، ابوبکر خطیب بغدادی، رشأ بن نظیف مقر، سلیم بن ایوب فقیه رازی در ایله و کریمه دختر احمد بن محمد بن حاتم مروزی در مکه حدیث آموخته و روایت کرده است. محدثانی همچون علی بن عساکر، عبدالعزیز کتّانی، عبدالباقی بن محمد تمیمی، خضر بن شبل حارثی، هبه اللّه بن حسین امین، ابوالمعالی سلّمی، وهب بن سلیمان سلّمی و ابوطالب بن ابی عقیل در شمار شاگردان و راویان اویند که برخی از آنان از دانشمندان بنام و ساکن شهرها و مناطق گوناگونی چون دمشق، بغداد، نیشابور، مزه و بیت لهیا بوده اند و سمعانی آنان را دیده و احادیث ابوالقاسم نسیب را از آنان روایت کرده است. 4 نسیب را دانشمندی بزرگ، مورد اعتماد، خردمند، باابهت و خوش مشرب توصیف کرده اند که میان مردم دمشق شهرت و نفوذ بسیار داشت و همواره از سوی مردم و علما ستایش می شد. 5 او که خطیب طراز اول دمشق بود، به علت اشتباهی که در نخستین امامت نماز میت مرتکب شد و یکی از تکبیرهای نماز را کم گفت، به درخواست پدرش از امامت نماز میت منع شد و او هم تا آخر عمر از این کار پرهیز کرد. وی در سال 508ه در دمشق درگذشت و در مقبره فخریه دفن شد. بنا به وصیت او فقیه اهل سنت ابوالحسن جمال الاسلام بر او نماز گزارد و از شرکت شیعیان در این مراسم جلوگیری به عمل آمد. 6 اثر او کتاب الفوائد در بیست جزء است که خطیب بغدادی بسیاری از روایات او را در آن گرد آورده است. 7 اسماعیل پاشا آن را ده جزء آورده است. 8

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 101. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 358. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 41 / 247؛ تاریخ الاسلام 35 / 210. 4 ـ الانساب 2 / 1010. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 358 6 ـ تاریخ مدینة دمشق 41 / 247. 7 ـ تاریخ الاسلام 35 / 210. 8 ـ هدیة العارفین 1 / 695.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 5 / 208؛ العبر 2 / 392؛ شذرات الذهب 4 / 23؛ مرآة الزمان 8 / 54؛ مرآة الجنان 3 / 150؛ الاعلام 4 / 250؛ معجم المؤلفین 7 / 6.

حافظ فرزانه

علی ـ نظام الدین

علی ـ نظام الدین (قرن ششم هیئت)

نظام الدین علی بن محمد.

از او اطلاع چندانی در دست نیست. آورده اند فردی فاضل و از علمای شیعه بود و کتاب المصباح الصغیر شیخ طوسی را مختصر کرد و بعضی از فواید، اعمال و زیارات منقوله از کتاب های معتبر را نیز به آن اضافه نمود. افندی می گوید: « من نسخه ای از این کتاب را در اصفهان دیدم ». 1 زمان دقیق فوت وی مشخص نیست؛ ولی عمر رضا کحاله او را از رجال قرن ششم هجری دانسته است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ ریاض العلماء 4 / 244. 2 ـ معجم المؤلفین 7 / 176.

دیگر منابع: الذریعه 20 ./ 209

محمود هیئتی

علی ـ وهقی

علی ـ وهقی (قرن ششم هجری

ابوالحسن علی بن محمد وهقی ( رهقی ).

اطلاع چندانی از او در دست نیست؛ اما گفته اند وی از فقهای مورد اعتماد شیعه و از بستگان ابن الولید بود و کتاب های الاصول الخمس و النیات اثر اوست. 1 آقابزرگ تهرانی او را از رجال قرن ششم هجری به شمار آورده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 127. 2 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 207.

دیگر منابع: ریاض العلماء 4 / 207؛ أمل الآمل 2 / 200؛ الذریعة 2 / 181 و 24 / 431؛ تنقیح المقال 2 / 304.

محمود هیئتی

علی ـ هذلی

علی ـ هذلی (428 ـ 519ه )

ابوالحسن علی بن عبدالجبار بن سلامة بن عیذون هذلی تونسی.

ابوطاهر سلفی به نقل از خود وی می نویسد: او در ماه ذی الحجه سال 428ه در تونس متولد شد. ابوالحسن ادیب و شاعر و از پیشوایان علم لغت و حافظ آن بود و در زمان خویش فردی بی نظیر در