مدرسه ای که خود بانی آنجا بود، به تدریس مشغول شد. مردم از هر سو برای استفاده از محضرش رو به آنجا آوردند. در سال 589ه وقتی صلاح الدین ایوبی بیت المقدس را تصرف کرد، شاطبی به آنجا رفت و ریاست دیوان انشای صلاح الدین را بر عهده گرفت. پس از برگشت، در مدرسه فاضلیه قاهره که خود بانی ساخت آن بود، تا اواخر عمر به تدریس پرداخت. 2 از استادانی که شاطبی از محضر آنان کسب علم نمود، می توان به ابوطاهر سلفی، 3 ابوعبداللّه محمد بن حمید و ابوالقاسم جیش اشاره کرد. 4 اما از کسانی که تحت تعلیم و تربیت اندلسی قرار گرفتند، می توان از ابوعبداللّه مقری شریف، 5 ابوالحسن علی بن جمیزی و بهاءالدین بن هبه اللّه جمیزی نام برد. 6 ریاست قاریان مصر را بر عهده داشت. 7 همچنین به قرائت و تفسیر قرآن و احادیث نبوی تسلط کامل داشت؛ به طوری که نزد وی به تصحیح کتب بخاری، مسلم و موطا مالک می پرداختند. او اخلاص کامل در قول و کردار داشت و از هر گونه کلام غیرضروری پرهیز می کرد. همیشه باوضو و باخشوع و خضوع خاصی به تلاوت می پرداخت. 8 وی پیرو مذهب شافعی بود و در سال 590ه رحلت نمود و در محلی به نام قرافه قاهره به خاک سپرده شد. 9 تألیفات قاسم بن فیره عبارت اند از: کتاب التیسیر ( التسیر )، بنا به گفته ابن خلدون ابتدا تصور می شد ابوعمرو دانی آن را تألیف نموده، ولی بعدها مشخص گردید ابوالقاسم بن فیره شاطبی مؤلف آن بوده و ابوعمرو آن را تخلیص کرده و در یک قصیده ای به نظم درآورده است که شامل اسمای قاریان به ترتیب حروف ابجد می باشد، 10 قصیده لامیه و رائیه، هر دو در قاهره به نظم درآمده که قصیده لامیه درباره علم قرائت و یکی از بهترین تألیفات ایشان بوده که مورد قبول همه علما در اقصی نقاط واقع گردید. قصیده رائیه نیز درباره علم رسم است. به وسیله این دو قصیده بود که شاطبی به آوازه کم نظیر دست یافت، 11 قصیده شاطبیه ( حرز الامانی و وجه التهانی ) درباره علم قرائت به رشته تحریر درآمده که شروح بسیاری برای آن نوشته شده است که کل قصیده بنا به اظهار صاحب روضات مشتمل بر 1320 بیت12 و بنا بر قول دیگری که مطمئن به نظر می رسد 1173 بیت می باشد. 13 این ابیات با بلاغت تمام و همه بر یک وزن و قافیه بیان شده است، تتمة الحرز من قراء ائمه الکنز، 14 عقیلة اترب القصائد فی اسنی المقاصد، این کتاب نیز قصیده ای رائیه است در وصف مصاحف که در قاهره با چندین متن دیگر راجع به علم تجوید یکجا چاپ شده است، 15 ناظمة الزهر فی اعداد آیات السور، 16 قصیده دالیه، این قصیده مشتمل بر پانصد بیت است که هر کس آن را حفظ کند به کتاب التمهید ابن عبدالبر احاطه کامل پیدا می کند. 17 به طور کلی اشعار شاطبی سنگین توصیف شده است که فهمیدن آن بسیار مشکل می باشد. 18

پی نوشت ها

[1] ـ نفخ الطیب 2 / 22. 2 ـ غایة النهایه 2 / 20. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 261. 4 ـ غایة النهایة 2 / 20. 5 ـ حسن المحاضرة 1 / 409. 6 ـ طبقات المفسرین 2 / 43. 7 ـ طبقات الشافعیه الکبری 7 / 270. 8 ـ وفیات الاعیان 4 / 71. 9 ـ شذرات المذهب 4 / 301. 10 ـ تاریخ ابن خلدون 1 / 552. 1
[1] ـ مفتاح السعاده 2 / 42. 12 ـ روضات الجنات 6 / 33. 13 ـ وفیات الاعیان 4 / 71. 14 ـ کشف الظنون 1 / 343. 15 ـ ریحانه الادب 3 / 157. 16 ـ معجم المؤلفین 8 / 110. 17 ـ وفیات الاعیان 4 / 71. 18 ـ معجم الادباء 16 / 293.

دیگر منابع: التکلمة لوفیات النقله ( منذری ) 1 / 207؛ الدیباج المذهب 323؛ هدیة العارفین 1 / 828؛ النجوم الزاهرة 6 / 136؛ بغیة الوعاة 2 / 260؛ طبقات الشافعیه ( ابن قاضی شهبه ) 2 / 35؛ فهرست نسخه های خطی 1 / 294؛ البدایة و النهایه 13 / 10؛ فرهنگ بزرگان 427؛ لغتنامه دهخدا10 / 15278؛ الاعلام 5 / 180؛ الاول الاسلام 314؛ هدیة الاحباب 178؛ مرآة الجنان 3 / 353؛ القاموس المحیط 4 / 289؛ تاج العروس 7 / 384؛ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 72؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1356؛ بحار الأنوار 104 / 105 و 105 / 77؛ الغدیر 5 / 203 و 11 / 180، 11 / 26؛ الکنی و الالقاب 2 / 347 و 1 / 254.

کریم حسنی

قاضی ابوطالب

قاضی ابوطالب محمد ـ قاضی قاضی اعز نصرالله ـ لخمی قاضی خان حسن ـ اوزجندی قاضی عیاض عیاض ـ یحصبی قاضی فاضل عبدالرحیم ـ عسقلانی قاضی مهذب حسن ـ اسوانی

قسوره ـ عجلی

قسوره ـ عجلی (زنده در نیمه اول سده ششم هجری)

ابوحارث قسورة بن علی بن حسین بن محمد عجلی.

از دانشمندان و ادیبان شیعه در قرن ششم هجری بود که در قزوین می زیست. وی از میان بنی عجل از خاندان های نامدار قزوین1