برخاست؛ به همین دلیل به « عجلی » منتسب شد. رافعی او را از عالمان قزوین برشمرده است. 2 بیشتر بخش های زندگی قسوره همانند شرح حال پدر و مادرش، تاریخ ولادتش، استادان و شاگردان و سفرهایش دانسته نیست. کهن ترین منابعی که به شرح زندگی وی پرداخته اند، فهرست منتجب الدین و التدوین رافعی است. منتجب الدین از او به بزرگی یاد کرده و او را دانشمندی بافضل و کمال و صاحب اثر شمرده است. 3 پس از منتجب الدین، شاگردش رافعی با تفصیل افزون تری بخش هایی از زندگی قسوره را شرح داده و گفته است: قسورة بن علی، وزیر جمال الملک عمرو بن نظام الملک و عالمی بافضل بود که به دیگر فضلای عصر خود محبت می ورزید. او با قاضی عبدالملک معافا، از عالمان موثق آن دوره دادوستد علمی و ادبی داشت. رافعی در ادامه، قصیده ای طولانی به زبان عربی در مدح قسوره آورده است. این مدیحه را هبه اللّه بن حسین از شاعران آن روزگار سرود. 4 همچنان که از گفته رافعی پیداست، این دانشمند شیعی به کار وزارت نیز مشغول بوده و در کنار دانش اندوزی، در دربار سلجوقیان نیز حضور داشته است. از چگونگی این وزارت گزارش و اطلاعی به دست نیامد. قسورة بن علی احتمالاً تا نیمه نخست سده ششم هجری زنده بوده است؛ اما از زمان و چگونگی مرگش، همچنین مکان دفن او گزارشی دیده نشد. تنها اثری که برای این عالم شیعه برشمرده اند، کتاب النظم الرائق است. نخستین بار ابن بابویه رازی آن را معرفی کرد و پس از او دیگر منابع از آن نام بردند. 5 از نام کتاب برمی آید اثری ادبی و شعر بوده است.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین ( تحقیق ارموی ) 176 ـ 183. 2 ـ التدوین فی اخبار قزوین 4 / 38 ـ 41. 3 ـ فهرست منتجب الدین 146. 4 ـ التدوین فی اخبار قزوین 4 / 38 ـ 41. 5 ـ فهرست منتجب الدین 146؛ الذریعه 24 / 212.

دیگر منابع: أمل الآمل 2 / 220؛ جامع الرواة 2 / 24؛ تنقیح المقال 3 / 29؛ معجم رجال الحدیث 15 / 85؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 224.

علی محمدی یدکللّه

قطب الدین راوندی

قطب الدین راوندی سعید ـ راوندی قطب الدین نیشابوری محمد ـ نیشابوری قوامی احمد ـ مطرزی قوامی ـ خوافی (زنده تا اواخر قرن ششم هجری)

امیر قوامی خوافی. قوامی ـ خوافی

قوامی خوافی از ادیبان و شاعران سده ششم هجری که در خواف خراسان می زیست. وی با عوفی از عالمان نیمه نخست قرن هفتم هجری همعصر بود. عوفی در لباب الألباب از قوامی و شعر او یاد کرده و او را از شاعران عصر سلجوقی در خراسان برشمرده است. 1 شرح حال دیگری از زندگی این شاعر مسلمان دیده نشد. وی ـ احتمالاً ـ تا پایان قرن ششم هجری زنده بوده است. آقابزرگ تهرانی برای قوامی خوافی دیوان شعری را نام برده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ لباب الألباب 4 / 84. 2 ـ الذریعه 9 / 890.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 476.

علی محمدی یدکللّه

قوامی ـ رازی

قوامی ـ رازی (اواخر قرن پنجم ـ پیش از 560ه )

امیر بدرالدین شرف الشعرا قوامی رازی خباز.

از شاعران مشهور شیعه در نیمه نخست سده ششم هجری بود که در ری می زیست و از فصیحان آن دیار به شمار می آمد.
[1] ـ احتمالاً ـ در اواخر قرن پنجم هجری به دنیا آمده و تا پیش از سال 560 ه زنده بوده است. 2 رازی، چنان که از لقب و نیز پاره ای اشعارش برمی آید، به شغل نانوایی اشتغال داشت. 3 عوفی، از عالمان قرن هفتم هجری، در کتاب خود، قوامی رازی را از شاعران خوش طبع روزگار سلجوقیان شمرده و با تجلیل از شخصیت و شعر این شاعر شیعی، چند قطعه از اشعارش را آورده است. وی بدرالدین را در فصاحت همانند حسان دانسته و او را به « شرف الشعرا » ملقب گردانیده است. 4 درون مایه بیشتر اشعار قوامی رازی در مدح و منقبت و رثای خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله و بزرگان شیعه بوده5 که به گفته قاضی سیدنوراللّه شوشتری، مخالفان همه سروده هایش را نابود کردند. 6 بخشی دیگر از سروده های این شاعر ایرانی در وعظ و زهد و غزل های عاشقانه بوده، همچنان که در پاره ای اشعار خود به ستایش شخصیت های معروف عصر خود همچون علی بن مرتضی رئیس ری، قوام الدین ناصر بن علی درگزینی طغرایی وزیر سلطان سنجر سلجوقی، 7 شرف الدین محمد نقیب النقبای ری ( 504 ـ 566 )، قاضی حسن استرآبادی ( م541 ) و امیر عبادی دانشمند معروف ( م547 ) پرداخته و