عنوان « زاهد فاضل » معرفی اش می کند. از چگونگی فرمانروایی و امارت وی اطلاعی در دست نیست. این دانشمند شیعه در علم ستاره شناسی و فقه تخصص داشت و آثاری نیز در این زمینه تدوین کرد. وی از عالمان شهید شیعه در قرن ششم هجری بود؛ اما از علت و نحوه شهادتش و تاریخ و محل آن هیچ گونه خبری گزارش نشده است. ازجمله آثاری که به وی نسبت داده اند، دو کتاب النجوم و اوقات الصلوات الخمس است، کتاب اول در ستاره شناسی و کتاب دوم اثری فقهی بوده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ برهان قاطع 3 / 1757؛ لغتنامه دهخدا 11 / 16615. 2 ـ دایرة المعارف فارسی مصاحب 2 / 2338. 3 ـ مقدمه فهرست منتجب الدین 5 و 34. 4 ـ فهرست منتجب الدین 148؛ الذریعه 24 / 78؛ بحار الأنوار 102 / 262. 5 ـ فهرست منتجب الدین 148.

دیگر منابع: جامع الرواة 2 / 32؛ ربع قرن مع العلامة الأمینی 161؛ نقد الرجال 4 / 73؛ طبقات اَعلام الشیعه 2 / 234؛ ریاض العلماء 4 / 414؛ أمل الآمل 2 / 222؛ تنقیح المقال 3 / 41؛ الذریعه 2 / 479؛ معجم رجال الحدیث 14 / 134؛ مستدرک الوسائل 2 / 267؛ شهداء الفضیله 44؛ معجم المؤلفین 13 / 415.

علی محمدی یدکللّه

لطف اللّه ـ نیشابوری

لطف اللّه ـ نیشابوری (قرن ششم هجری)

سید لطف اللّه بن عطاءاللّه بن احمد حسنی شجری نیشابوری.

بعضی منابع او را حسینی خوانده اند. 1 از عالمان شیعه قرن ششم هجری بود که در شهر نیشابور می زیست. از تاریخ ولادت و دیگر بخش های زندگی اش اطلاعات چندانی در دست نیست. نخستین کسی که به معرفی او پرداخته، شاگردش منتجب الدین است. وی به اختصار، بخشی از زندگی علمی او را آورده است. 2 پس از منتجب الدین، دیگر منابع شیعی تنها به گفته های او بسنده کرده و چیز دیگری بر شرح حال سید لطف اللّه نیفزوده اند. از گفته های منتجب الدین در الفهرست برمی آید این دانشمند شیعی در شهر نیشابور محفل علمی و کرسی درس داشته است. همین امر، منتجب الدین را برانگیخت تا برای بهره مندی از دانش وی به نیشابور سفر کند و به جمع شاگردان او بپیوندد. منتجب الدین با حضور در حلقه علمی سید لطف اللّه و درک جایگاه علمی او، از وی به بزرگی یاد کرده و او را دانایی متبحر دانسته است. او در نیشابور، کتاب ها و آنچه را آموخته بود، به استادش عرضه کرد و به تأیید وی رسانید. به گفته ابن بابویه رازی، او خود شاگرد ابوعلی طوسی، پسر شیخ طوسی بوده است. وی در پایان برای این استاد و شاگرد طلب رحمت کرده است. سید لطف اللّه در نیمه اول قرن ششم هجری زنده بوده است؛ اما تاریخ وفاتش و چگونگی آن معلوم نیست. با وجود جایگاه علمی این عالم و نویسنده شیعه در نیشابور، تنها اثری که برایش شمرده اند، دیوان شعر است. 3 به گفته منتجب الدین این دیوان به ده هزار بیت می رسیده است.

پی نوشت ها

[1] ـ جامع الرواة 2 / 33؛ الذریعه 9 / 944. 2 ـ فهرست منتجب الدین 151. 3 ـ همان؛ الذریعه 9 / 944.

دیگر منابع: أمل الآمل 2 / 222؛ تنقیح المقال 3 / 43؛ معجم رجال الحدیث 14 / 135؛ ریاض العلماء 4 / 420 و 421؛ نقد الرجال 4 / 74؛ لغتنامه دهخدا 12 / 17379؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 234؛ معجم المؤلفین 13 / 415.

علی محمدی یدکللّه

مالک ـ فاسی

مالک ـ فاسی (م 553ه )

مالک بن وهیب فاسی.

دانشمندی مالکی مذهب که در قرن ششم هجری می زیست. از اهالی فاس مراکش بود و با ادبیات عرب و دانش ستاره شناسی آشنایی داشت. 1 ابن خلدون او را از بزرگان مغرب ( مراکش ) و عالمان شهر اشبیلیه معرفی کرده و گفته است وی در عصر دولت لمتونیه زندگی می کرد. 2 لمتونی ها تیره ای از قبیله بزرگ صنهاجه بودند که بر مغرب حکومت می کردند. 3 از شرح حال ابن وُهیب گزارش دیگری به دست نیامد. وی در سال 535ه درگذشت. قُراضة الذهب فی ذکر لئام العرب تألیف اوست. او در این اثر، لئام عرب را در عصر جاهلیت و اسلام گرد آورده و بعضی آداب عربی را نیز به آن ضمیمه کرد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 2 / 1. 2 ـ تاریخ ابن خلدون 1 / 116 و 117. 3 ـ صبح الاعشی 1 / 417. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 1.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 8 / 170.

علی محمدی یدکللّه

ماه خاتون ـ گنجوی

ماه خاتون ـ گنجوی (قرن ششم هجری)

ماه خاتون مشهور به مهستی گنجوی.

از زنان سخنور و شاعر سده ششم هجری که به زبان فارسی شعر