باجی اجازه روایت حدیث دریافت کرد. خود نیز کرسی تدریس داشت و شاگردان بسیاری از اقصی نقاط آن زمان، در حلقه درس او گرد آمده و به استماع فقه و حدیث می پرداختند. بر پایه گزارش ابن ابّار، وی از روشی نیکو برخوردار بود و با وجود آنکه پیری فرتوت و کهنسال بود، همچنان به تدریس اشتغال داشت. بسیار پرحوصله و صبور بود و هرچند تدریس، سختی های فراوانی برای او ایجاد می کرد، به آن علاقه داشت و عشق می ورزید. 1 ابن فرحون وی را در زمره علمای مالکی برشمرده و می نویسد: او در ادبیات و شعر هم دستی داشت و علاوه بر مقام علمی، از مناصب اجتماعی نیز به دور نبود؛ بدین دلیل مدتی قضاوت شهر شلب و سبته را بر عهده داشت. 2 وی درنهایت در نیمه رجب سال 586ه در اشبیلیّه از دنیا رفت. 3 کتاب الانوار اثر اوست. روش وی در خلق این اثر بدین گونه است که بین دو کتاب المنتقی و الاستذکار ابن عبدالبّر که در شرح موطّأ مالک است، جمع کرده است. نیز در این کتاب به جمع میان سنن ترمذی و سنن ابوداود سجستانی پرداخته است. 4 زرکلی از محققان معاصر در تحقیقات خود، بدین نکته دست یافته که تألیف ابن زرقون در حقیقت دو اثر است: یکی جوامع انوار المنتقی و الاستذکار که نسخه خطی جزء سوم آن در الأزهر و جزء چهارم آن در الرباط موجود است، دیگری کتابی که به جمع میان سنن ترمذی و ابوداود پرداخته است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 63 ـ 64. 2 ـ الدیباج المذهب 379 ـ 380. 3 ـ التکملة لکتاب الصلة 2 / 63 ـ 64. 4 ـ الدیباج المذهب 379 ـ 380. 5 ـ الاعلام 6 / 139.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 10 / 25.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ اوانی

محمد ـ اوانی (م 557ه )

ابونصر محمد بن احمد بن حسین بن محمود أوانی فروخی.

ابن دبیثی به اشتباه نسب او را محمد بن احمد بن محمود بن حسین ذکر کرده است. 1 وی ادیب، کاتب، شاعر و از اهل أوانا ( نزدیک بغداد ) بود2 و از طرف وزیر ابوالمظفر یحیی بن محمد بن هبیره ( م560ه ) کار کتابت در امور اطراف کوفه را بر عهده داشت. او در نامه نگاری و رساله نویسی بسیار زبردست بوده و همچنین شخصی شریف، نجیب و صاحب فضل و ذکاوت به شمار می رفت. وی در أوانا در سال 557ه درگذشت. آثار او شعر و رسائل است و ازجمله رساله های او رساله ربیعیه در وصف گل ها و گیاهان خوشبو و ابرها و همچنین در وصف بهار و برتری آن بر دیگر فصل هاست. 3 بیش از این اطلاعی از وی در دست نیست.

پی نوشت ها

[1] ـ المختصر المحتاج الیه 5. 2 ـ الاعلام 5 / 317. 3 ـ فوات الوفیات 3 / 286.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 2 / 109؛ معجم البلدان 1 / 275؛ معجم المؤلفین 8 / 254.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ اوریولی

محمد ـ اوریولی (م520ه )

ابوبکر محمد بن خلف بن سلیمان أوریولی اندلسی مِرسی، معروف به ابن فتحون.

فقیه، حافظ، محدث، نقاد، آشنا به تاریخ و رجال حدیث و از اهالی اُوریوله، از آبادی های مرسیه اندلس بود. در حفظ، ذکاوت و تیزهوشی گوی سبقت را از همگان ربوده و در راه شنیدن و حفظ حدیث، سختی ها و مشقات بسیاری متحمل شد. 1 از پدرش خلف بن سلیمان بن فتحون ( م505 ه ) که فقیه، ادیب و شاعر بوده و کتابی در علم شروط نوشته است، روایت کرده2 و همچنین از جدش سلیمان و از ابوالحسن بن اخی الروش، ابوبکر بن حیدره، ابوالولید بن دبّاغ، ابومحمد رشاطی، 3 ابوالحسن طاهر بن مفوز، ابوعلی حسین بن محمد صدفی4 و ابوعلی بن سُکَّره نیز روایت می کند. 5 به گفته ابن ابار، أُوریولی و استادش ابوبکر بن حیدره از مفاخر شرق اندلس به شمار می رفتند. 6 با وجود این درباره او گفته شده است وی بسیار گوشه گیر بود و حتی هنگامی که یکی از مشایخش برای پذیرفتن منصب قضاوت شهر دانیه، از شهرهای اندلس به وی اصرار کرد، شب هنگام از میان مردم خارج شد و تا مدت ها مخفی زندگی کرد. 7 وی درنهایت در سال 519 یا 520ه درگذشت. 8

آثار او عبارت اند از: ذیلی بر کتاب الإستیعاب فی معرفة الأصحاب ابن عبدالبرّ به نام التذییل در دو مجلد بزرگ که گاهی از این کتاب به عنوان الاستلحاق علی الاستیعاب یاد می شود، التنبیه علی اوهام ابی عمر که اشتباهات ابن عبدالبر را در کتاب مذکور برمی شمرد و اصلاح اوهام کتاب المعجم اثر ابن قانع. 9