پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الملتمس 73. 2 ـ الصلة 2 / 577. 3 ـ المعجم ( ابن ابار ) 110. 4 ـ الصلة 2 / 577. 5 ـ تاریخ الاسلام 35 / 455. 6 ـ المعجم 110. 7 ـ بغیة الملتمس 73. 8 ـ الصلة 2 / 577. 9 ـ همان.

دیگر منابع: الاعلام 6 / 115؛ هدیة العارفین 2 / 84؛ ایضاح المکنون 1 / 73؛ معجم المؤلفین 9 / 284؛ الوافی بالوفیات 3 / 45.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ إیادی

محمد ـ إیادی (507 ـ 595ه )

ابوبکر محمد بن عبدالملک بن زُهْر اشبیلی إیادی قرطبی معروف به حفید ابن زُهْر.

حکیم، طبیب، ادیب، شاعر و دارای حَسَب و نسبی والا بود. 1 در سال 507ه در خانواده ای از اهل علم در اشبیلیه متولد شد و پس از گذراندن دوران کودکی در این شهر به تحصیل علم و دانش روی آورد. از استادان او در پزشکی، جدش ابوالعلاء زُهْر بن عبدالملک بن محمد ایادی و پدرش ابومروان عبدالملک بودند. 2 عبدالملک بن باجی نیز از دیگر استادان اوست. 3 وی از نوابغ طب و ادب در اندلس4 و در زمان خویش امام در پزشکی به شمار می رفت. 5 داناتر از او به علم لغت و طب یافت نمی شد و مقام و منزلت والایی نزد امیران و پادشاهان داشت. او شخصی خیّر، متدین، دارای حُسن تدبیر و حُسن معالجه و اندیشه ای درست بود. 6 به سبب تمکن مالی و موقعیتی که از آن برخوردار بود، بسیار به دیگران نفع می رساند. 7 حافظ قرآن، 8 اشعار جاهلیت9 و اشعار ذوالرّمه ـ که گفته می شود ثلث لغت عرب است ـ بود. همچنین صحیح بخاری را به طور کامل از حفظ داشت. 10 ایادی در دو دولت مُلَثَّمین ( مرابطین 479 ـ 543ه ) و مُوَّحدین ( 54
[1] ـ 668ه ) نیز خدمت کرد. از بزرگ ترین شاگردان ایادی، ابوجعفر ابن غزال است. همچنین پسرش، ابومحمد عبداللّه که در سال 577ه متولد شد و در سنین جوانی در سال 602ه به وسیله سمّ به قتل رسید، از پزشکان بزرگ و از شاگردان پدر به شمار می رفت. 11 ابوعلی شلوبین، ابوالخطاب بن دحیه12 و ابوالحسن موسی سعید غرناطی از دیگر شاگردان او بوده13 و ابوعبداللّه محیی الدین محمد بن علی عربی حاتمی و ابوعمران عمران زاهد مرتلی نیز بعضی از اشعار و مُوَشّحات ( قصیده یا نوعی از شعر که دارای قافیه واحد نیست و از مخترعات اهل اندلس بوده است ) او را روایت کرده اند. حفید ابن زهر همواره شاگردان خود را به حفظ قرآن و پرداختن به علومی چون تفسیر، حدیث و فقه تشویق می کرد و به شدت مخالف اشتغال به فلسفه، حکمت و منطق قبل از پرداختن به آن علوم بود. او سرانجام در مراکش بر اثر غذای مسمومی که به او خوراندند، 14 در صبح پنجشنبه 21 ذی الحجه 595 وفات کرد و در روضه الامراء دفن شد. 15 آثار او به غیر از موشحات مشهوری که از او بر جای مانده است، عبارت اند از: التریاق الخمسینی که برای سلطان ابویوسف یعقوب ملقب به منصور ( م 595ه ) نوشت، 16 رساله ای در طب العیون، 17 الایضاح فی الطب18 و التأثیر فی الطب. 19 همچنین در کتابخانه برلین کتاب خطی به نام الفصول فی الطب [ به شماره 6237 ] منسوب به ابن زهر و فخرالدین رازی موجود است. 20

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الأنباء 521. 2 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 75. 3 ـ عیون الأنباء 521. 4 ـ الأعلام 6 / 250. 5 ـ الوافی بالوفیات 4 / 39. 6 ـ عیون الأنباء 521. 7 ـ التکمله 2 / 75. 8 ـ عیون الأنباء 521. 9 ـ التکمله 2 / 75. 10 ـ الوافی بالوفیات 4 / 39. 1
[1] ـ الوافی بالوفیات 522 ـ 529. 12 ـ الوافی بالوفیات 522 ـ 529. 13 ـ دایرة المعارف الاسلامیة الکبری 3 / 202. 14 ـ عیون الأنباء 523 ـ 524. 15 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 75. 16 ـ عیون الأنباء 52
[1] ـ 522. 17 ـ دایرة المعارف 3 / 202. 18 ـ کشف الظنون 1 / 213. 19 ـ ایضاح المکنون 1 / 209. 20 ـ دایرة المعارف 3 / 202.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 21 / 325؛ تاریخ الاسلام 42 / 202؛ شذرات الذهب 4 / 320؛ الجامع فی تاریخ الادب العربی ( فاخوری ) 1 / 938، 952، 955 و 982؛ الطب و الاطباء فی الاندلس الاسلامیه 1 / 277 و 284؛ نفح الطیب 2 / 247؛ وفیات الاعیان 4 / 434؛ معجم الادباء 18 / 216؛ مرآة الجنان 3 / 362؛ العبر 3 / 112؛ المختصر فی اخبار البشر 3 / 97؛ تاریخ ابن الوردی 2 / 113؛ الکنی و الالقاب 1 / 298.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ ایلاقی

محمد ـ ایلاقی(م 536ه )

ابوعبداللّه محمد بن یوسف شرف الدین ایلاقی.

از زمان و محل ولادت او اطلاعی در دست نیست. وی و نیاکانش منسوب به ایلاق دهکده کوچکی از نواحی نیشابور بوده و در باخَرز اقامت داشت. 1 ایلاقی پزشکی ماهر، 2 فیلسوفی مشهور و صاحب نظر در مسائل نظری و عملی بود و رتبه ای والا در تدریس علوم و شناختی کامل در معالجه امراض داشت. 3 علوم خویش را از