داشت1 و از شماری از علمای امامیه و غیرامامیه چون علی بن فضل اللّه بن علی بن عبیداللّه راوندی، جمال الدین علی بن حسین طوسی، ابوالمکارم سعد بن ابی طالب رازی برادرزاده عبدالجلیل عیسی بن عبدالوهاب رازی، ابوالفتوح علی بن احمد بغدادی و ابوبکر ( ابوشجاع ) محمد بن عبداللطیف بن محمد خُجَندی شافعی ( م552ه ) روایت کرد. 2 ابوالفضل شاذان بن جبرییل بن اسماعیل قمی ( زنده در سال 584ه ) نیز روایتگر از اوست. 3 رازی در سال 581ه در خانه اش در درب البصریین بغداد و در سال 586 در مسجد جامع ماردین نقل حدیث می کرده است. 4 اثر او کتاب الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. سید بن طاووس ( م664ه ) این کتاب را در اختیار داشته و حدود یک سوم احادیث این کتاب را در کتاب الیقین آورده است5 و می گوید: اصل این کتاب در کتابخانه قدیمی نظامیه بغداد است. 6 هم اکنون نیز نسخه خطی ناقصی از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. 7 آقابزرگ تهرانی از عبارت ابن طاووس چنین برداشت کرده که وی از ابوجعفر محمد بن ابی مسلم بن ابی الفوارس منتجب الدین رازی نیز روایت کرده است. 8 ولی برخی دیگر از محققان احتمال داده اند ابوجعفر همان ابوعبداللّه باشد و گویا چون کتاب الاربعین به املای رازی بوده است و برخی شاگردانش آن را نوشته و جمع کرده اند، گاهی اسم او را در ابتدای سند آورده و گاهی حذف کرده اند و اختلاف در کنیه و نام پدر نیز از ناحیه همین شاگردان یا ناسخان بوده است. 9 گفتنی است ابن طاووس در جایی به اینکه رازی خود کتاب الاربعین را جمع کرده است، اشاره می کند؛ 10 ولی در جایی دیگر در مورد اینکه این کتاب از املای او بوده، سخن گفته است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الیقین 268، 270، 394 و 403. 2 ـ الیقین 254، 258، 260، 264 و 266. 3 ـ الفضائل ( ابن شاذان ) 3. 4 ـ الیقین 394 و 404. 5 ـ کتابخانه ابن طاووس 192 و 193. 6 ـ الیقین 252. 7 ـ الیقین، پاورقی. 8 ـ طبقات الاعلام الشیعه 2 / 289. 9 ـ طبقات الاعلام الشیعه 242 ـ 244. 10 ـ الیقین 252. 1
[1] ـ الیقین 270.

دیگر منابع: بحار الأنوار 104 / 169؛ خلاصة عبقات الانوار 109؛ الدر النظیم 300؛ جامع احادیث الشیعه 12 / 457؛ مرآة الکتب 1 / 499؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 6 / 395 و 7 / 324؛ الذریعه 1 / 427؛ اعیان الشیعه 6 / 466؛ معجم المؤلفین 12 / 21.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ رازی (م حدود 525ه )

ابوالفتح محمد بن احمد بن ابی بکر رازی کاریانی ( کرمانی ).

از حیات فردی، علمی و اجتماعی او اطلاعی در دست نیست. ابوالفتح در حدود 525ه وفات کرد. اثر او زلال الصفا فی احوال المصطفی صلی الله علیه و آلهمی باشد که برای سلطان ابونصر دباج بن فیلشاه گیلانی به فارسی نگاشته است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 2 / 955؛ هدیة العارفین 2 / 86.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ رازی

محمد ـ رازی (434 ـ 525ه )

ابوعبداللّه محمد بن احمد بن ابراهیم رازی مصری شروطی شاهد ملقب به ابن حطّاب.

حافظ، محدث، فاضل و اهل اسکندریه که در سال 434ه متولد شد. 1 از همان اوان کودکی در سایه تربیت و آموزش پدرش ابوالعباس احمد ( م491ه ) که از فقها و محدثان شافعی مذهب و ساکن مصر بود قرار گرفت. 2 وی اجازه نقل جمیع روایات و شنیده های پدر را از او دریافت کرد. 3 وی همچنین از مشایخ بزرگی چون ابوالحسن علی بن حِمِصّه حرّانی، علی بن ربیعه، علی بن محمد فارسی، محمد بن حسین طفال، احمد بن محمد بن فتح حکیمی، ابوالفضل احمد بن محمد سعدی، احمد بن علی بن هاشم، محمد بن حسین بن ترجُمان و محمد بن حسین بن سعدون موصلی استفاده کرد. ابوطاهر سلفی، یحیی بن سعدون قرطبی، ابومحمد عثمانی، عبدالواحد بن عسکر مخزومی، محمد بن عبدالرحمان حضرمی، ابوطاهر اسماعیل بن عوف فقیه، ابوطالب احمد بن مسلم تنوخی و برخی دیگر نیز از او روایت کرده اند. ذهبی از ابوطاهر سلفی نقل کرده ابن الحطّاب در زمان خود موثق ترین و مورد اعتمادترین محدث بوده است. وی درنهایت در جمادی الاولی 525 در 91 سالگی درگذشت. 4 اثر او المشیخه [ معرفی 46 یا 47 تن از مشایخش در قرآن و حدیث که از اهل مصر بوده یا به مصر وارد شده اند ] 5 و السداسیات در حدیث است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 583. 2 ـ همان 19 / 190. 3 ـ تاج العروس 1 / 217. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 583؛ تاریخ الاسلام 36 / 134. 5 ـ تاج العروس 1 / 217. 6 ـ العبر 2 / 426.