خوزستان و شام را ازجمله مناطقی دانسته که زعفرانی بدانجا مسافرت کرده و به استماع حدیث پرداخته است. 3 زعفرانی پس از تبحر در علوم، خود به تدریس روی آورد و شاگردانی را تربیت کرد که از آن میان می توان به افرادی همچون یوسف بن مکی، ابوطاهر سلفی و عبدالحق یوسفی اشاره کرد. 4 سبکی وی را در زمره فقهای شافعی برشمرده و فردی باورع خوانده است. 5 ابن عماد نیز با تأکید بر این نکته او را محدثی ضابط، متقن، فهیم و برخوردار از هوش و حافظه ای نیرومند توصیف کرده است. 6 وی در ماه صفر سال 5187 یا 517ه در بغداد مرد و در گورستان وردیّه به خاک سپرده شد. 8 کتاب های تحریر احکام الصیام، الضحایا و مناسک الحج از آثار اوست. 9

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 401. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 471. 3 ـ المنتظم 17 / 223. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 471. 5 ـ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 401. 6 ـ شذرات الذهب 4 / 57. 7 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 625. 8 ـ المنتظم 17 / 223. 9 ـ معجم المؤلفین 12 / 13.

دیگر منابع: العبر 2 / 409؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1265؛ کشف الظنون 1 / 355 و 1831؛ هدیة العارفین 2 / 84؛ مرآة الجنان 3 / 169.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ زوزنی

محمد ـ زوزنی (قرن 6ه )

ابوجعفر محمد بن احمد ادیب مختار زوزنی ملقب به کمال الملک.

درباره زندگی وی اطلاع بسیاری در دست نیست. انتساب وی به زوزن از شهرهای آباد و پررونق نیشابور و حد فاصل قاین و خرگرد، 1 نشان می دهد وی احتمالاً از اهالی آنجا بوده است. ترجمه اسکندرنامه به وی منتسب است. اسکندرنامه شامل حوادث قرن چهارم قبل از میلاد می باشد که اولین بار در قرن سوم میلادی، فردی مصری آن را به زبان سریانی جمع آوری نمود و به کالیستنس، مورخ معاصر اسکندر نسبت داد. در دوره های بعد، این اثر با تغییراتی به پهلوی ساسانی و سپس به عربی ترجمه شد و متن عربی آن، منبع نظم برای فردوسی، نظامی و دیگران شد تا اینکه ادیب مختار زوزنی در قرن ششم هجری، ترجمه عربی ابن مقفع را به فارسی برگرداند که دو نسخه از این اثر، یکی در حمیدیه و دیگری در تبریز موجود می باشد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق 1 / 463. 2 ـ الذریعه 8 / 28 و 22 / 159.

گلشاد حیدری

محمد ـ زهری

محمد ـ زهری (حدود 532ه )

محمد بن ابی بکر زهری.

در منابع از زیست نامه زهری سخنی به میان نیامده است جز اینکه گفته اند وی اهل غرناطه شهری در اندلس بود و مهارت خاصی در تعیین و بیان طول و عرض جغرافیایی شهرها داشت. وفات وی حدود 532ه اتفاق افتاده است. تنها اثر شناخته شده او کتاب الجغرافیه است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 9 / 110.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ سبط ابن تعاویذی

محمد ـ سبط ابن تعاویذی (519 ـ 584ه )

ابوالفتح محمد بن عبیداللّه بن عبداللّه کاتب بغدادی معروف به سبط ابن تعاویذی.

در دهم رجب 519 در بغداد متولد شد. 1 پدرش نُشتکین نام داشت؛ ولی وی نام پدر را به عبیداللّه تغییر داد و از آن رو که در دامن جدّ مادری اش زاهد معروف ابومحمد مبارک بن مبارک بن علی سرّاج جوهری، مشهور به ابن تعاویذی و تحت تکفل او بزرگ شد، به سبط ابن تعاویذی معروف گردید. 2 ابومحمد نیز از این رو به تعاویذی منسوب شده که گویا پدرش دعانویس ( تعویذ: بازوبند، دعایی که نوشته، به گردن یا بازو ببندند ) بوده است. 3 وی شاعرترین اهل عراق و از بزرگان شیعه در زمان خود بود4 و اشعارش درنهایت زیبایی و حلاوت و به روانی الفاظ و به دقت در معنا معروف بود. به گفته ابن خلّکان، سبط ابن تعاویذی سرآمدِ شاعرانِ از دو قرن قبل تا زمان خود بوده و تأکید می کند این اعتقاد من است که کسی در این دو قرن به پای او نرسیده است. 5 سبط ابن تعاویذی مدتی نیز در دیوان مقاطعات بغداد به شغل کتابت اشتغال داشت و در آن شهر با عماد کاتب اصفهانی مصاحب و رفیق بود. چون عماد به شام نزد سلطان صلاح الدین ایوبی رفت، سبط ابن تعاویذی با او نامه نگاری هایی داشت که عماد بعضی از این نامه ها را در خریدة القصر نقل کرده است. در این بین قصیده هایی