باذَش و برخی دیگر روایت کرده است. 5 ابوالبقاء، یعیش بن قدیم و ابوزکریا مرجیقی و برخی دیگر نیز از او روایت کرده اند. وی در جمادی الآخر 567 ه در مراکش وفات کرد. 6 آثار او، علاوه بر اشعاری که از او بر جای مانده است، عبارت اند از: شرح بزرگی بر کتاب الجمل زجاجی در نحو، شرح مختصر دیگری بر این کتاب، 7 شرح اشعاری که به عنوان شاهد در کتاب الایضاح فی النحو ابوعلی فارسی آمده، مؤلف این شرح را نیز الایضاح نامیده است، 8 شرح المقامات حریری، مشاحذ الافکار فیما اخذ علی النظار ( فی مآخذ النظّار ) و معشرات الغزلیه و مکفرات الزهدیه و شرح آنکه کتاب حجیمی را تشکیل می داده است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ الدیباج المذهب 394. 2 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 39. 3 ـ بغیةُ الوعاة 1 / 147. 4 ـ الدیباج المذهب 394. 5 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 39. 6 ـ بغیة الوعاة 1 / 147. 7 ـ الدیباج المذهب 394. 8 ـ کشف الظنون 1 / 213. 9 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 39

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 604، 2 / 1686 و 1788؛ هدیة العارفین 2 / 96؛ معجم المؤلفین 10 / 250؛ الاعلام 6 / 231.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ عبدری

محمد ـ عبدری (م529ه )

ابوعبداللّه محمد عبدری قرطبی معروف به ابن ابی الخیار.

اهل قرطبه اندلس بود. از ابوالقاسم اصبغ بن محمد و ابوعبداللّه بن حمدین روایت کرده و فقه را نزد آنان فرا گرفته است. ابوعبداللّه بن حاج نیز از دیگر استادان او در علم فقه است. وی ید طولایی در علم رأی و [ قیاس ] داشت و در این مورد برای تدریس و مناظره می نشست. قبل از مرگش نیز صاحب نظر و فتوا شد و از تقلید دست کشید. از شاگردان او ابوولید بن خیره، ابوخالد بن رفاعه و ابوالقاسم بن حاج هستند. او درنهایت در قرطبه روز چهارشنبه دهم ربیع الاول 529 از دنیا رفت. آثار وی عبارت اند از: تنابیهٌ علی المدونه، ردّ علی ابی عبداللّه بن الفخّار، کتاب الشجاج، ادب النکاح. 1

پی نوشت ها

[1] ـ التکمله لکتاب الصله 1 / 350.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 3 / 51؛ سیر اعلام النبلاء 20 / 18؛ تاریخ الاسلام 36 / 175؛ معجم المؤلفین 9 / 293.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ عجیبیمحمد ـ عجیبی (قرن ششم هجری)

شمس الدین محمد عجیبی جرجانی.

عوفی او را جوزجانی خوانده و می نویسد: « وی از شاعران چیره دست عصر خویش و از عجایب روزگار بود و اشعار لطیف و دلنوازی می سرود ». 1 هدایت نیز او را از شاعران سده ششم هجری و معاصر با حکیم سنایی دانسته که در مدح سام میرزا صفوی اشعاری را سروده است. وی سپس پاره ای از سروده های او را نقل کرده است. 2 گفته شده است عجیبی در اقسام گوناگون شعری مهارت داشت. 3 دیوان شعر اثر اوست. 4 بیش از این چیزی از او در منابع نیامده است.

پی نوشت ها

[1] ـ لباب الالباب 493. 2 ـ مجمع الفصحاء 1 / 2 / 865. 3 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 2 / 686. 4 ـ الذریعه 9 / 708.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ عراقی

محمد ـ عراقی (م ششصد هجری)

ابوالفضل محمد بن محمد بن عراقی قزوینی طاوسی رکن الدین.

نام وی به اختلاف عزیز بن محمد1 و عراقی بن محمد آمده است. 2 برخی گمان برده اند وی از نسل طاوس بن کیسان ـ از بزرگان تابعین، فقیه و محدث و شاگرد ابن عباس بوده، بدین دلیل به طاوسی شهرت یافته است. 3 بر پایه گزارش ذهبی، وی از برجستگان علم کلام و از پیشگامان مباحث جدل و مناظره بود و در آن دستی توانا داشت. در جلسات مناظره ای که شرکت می کرد، معمولاً طرف مقابلش را مغلوب می ساخت. وی در این فن شاگرد رضی نیشابوری حنفی ـ از مناظره گران و متکلمان معروف ـ بود و از او مطالب بسیاری فرا گرفت. 4 عراقی فقه را در قزوین و همدان و خراسان و ماوراءالنهر آموخت. در سال 561 صحیح مسلم را از ابوالقاسم عبداللّه بن حیدر، کتاب الخائفین من الذنوب تألیف ابن ابی زکریا را از ابوسلیمان زبیری و کتاب الاربعین را نزد پدر محمد رافعی قزوینی شنید. 5 چنان که منابع گزارش کرده اند عراقی پس از آنکه در کسب علوم به کمال رسید، به همدان وارد شده و در آنجا رحل اقامت افکند و کرسی تدریس برپا ساخت و طالبان علوم بسیاری از دورترین نقاط در درس وی حاضر شده و بهره ها بردند. وی در همدان در مدرسه ای که حاجب جمال الدین برای وی تأسیس کرد و بعدها به مدرسه