26 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 307 ـ 309. 27 ـ عیون الأنباء 530 ـ 533. 28 ـ الوافی بالوفیات 2 / 114. 29 ـ موسوعة طبقات الفقهاء 6 / 247. 30 ـ الاعلام 5 / 318. 3
[1] ـ هدیة العارفین 2 / 104. 32 ـ الطب و الاطباء 1 / 326. 33 ـ میراث اسپانیای مسلمان 2 / 438. 34 ـ تاریخ فلاسفة الاسلام 150. 35 ـ میراث اسپانیای مسلمان 2 / 438. 36 ـ تاریخ الفکر الفلسفی 433. 37 ـ تاریخ فلاسفة الاسلام 149. 38 ـ تاریخ فلاسفة الاسلام 150 ـ 151. 39 ـ تاریخ فلاسفة الاسلام 148 ـ 150. 40 ـ کشف الظنون 1 / 836.

دیگر منابع: مرآة الجنان 3 / 362؛ شذرات الذهب 4 / 320؛ النجوم الزاهره 6 / 154؛ کشف الظنون 1 / 63، 512 و 1261؛ ایضاح المکنون 2 / 192، 344 و 585؛ معجم المؤلفین 8 / 313؛ الموسوعة الفلسفیة ( روزنتال ) 8؛ الموسوعة الفلسفة 1 / 19؛ بغیة الملتمس 54؛ تاریخ الاسلام ( دکتر حسین ابراهیم حسن ) 4 / 542؛ الحضارةُ العربیة الاسلامیة فی الاندلس 2 / 1125 ـ 1152؛ تاریخ فلسفه در اسلام ( م. م. شریف ) 1 / 773 ـ 801؛ الإعلام بوفیات الأعلام 2 / 401؛ الدیباج المذهب 379؛ معجم الفلاسفه 20؛ نفح الطیب 3 / 180، 181، 185 و 192؛ 5 / 337 و 346؛ 6 / 309. ابن رشد فی فلسفة العصور الوسطی، ( زینب محمود الخضیری )؛ ابن رشد فیلسوف قرطبه، دکتر ( رحاب عکاوی ).

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ قُرطُبی

محمد ـ قُرطُبی (489 ـ 551ه )

ابوالولید محمد بن عبداللّه بن محمد بن خیره اندلسی قرطبی.

محدث، حافظ و فقیه مالکی مذهب. در سال 489ه در قرطبه متولد شد و پس از گذراندن دوران کودکی در موطِن خویش به تحصیل علم و دانش روی آورد. 1 ابوولید ابن رشد فقیه ( م520ه )، ابومحمد بن عتاب و مالک بن عبداللّه عتبی از مشایخ او بوده اند. همچنین وی از ابوبحر سفیان بن عاص بن سفیان و ابوالحسین سراج بن عبدالملک بن سراج اموی روایت کرده است. 2 ابن بشکوال ( م578ه ) نیز گوید: وی از جماعتی از شیوخ ما روایت کرده و از بزرگان علما و حفاظ بوده و در علوم گوناگون تبحر داشت. 3 حافظ ابوبکر بن سفیان، حافظ ابوالحسن محمد بن عبدالعزیز غافقی ثغوری قرطبی4 و حافظ ابوطاهر احمد بن محمد سلغی ( م576ه ) نیز از او روایت کرده اند. 5 با تسلط عبدالمؤمن بن علی ( 487 ـ 558 ) مؤسس دولت موحدین ( 54
[1] ـ 668ه ) در سال 541ه بر مراکش و سپس اشغال اشبیلیه، غرناطه و قرطبه، 6 ابوولید که از بزرگان فقهای مالکی به شمار می رفت، به سوی مصر فرار کرد. در مصر نیز احساس امنیت نکرد و ترس از چیرگی آنها بر مصر باعث شد وی به سوی حجاز و سپس به یمن برود و در یمن، نیز آرام نگرفت؛ ازاین رو عازم هند شد، ولی بین راه در زَبید، شهری در یمن در سال 551ه وفات کرد. 7 دو کتاب فوائد الدارس المشرفه علی عیون المجالس و دیگری المنسوخ فی علم الناسخ و المنسوخ اثر اوست. 8

پی نوشت ها

[1] ـ الصله 2 / 592. 2 ـ الدیباج المذهب 410. 3 ـ الصله 2 / 592. 4 ـ الصله 593 پاورقی. 5 ـ الدیباج المذهب 410. 6 ـ الاعلام 4 / 170. 7 ـ الدیباج المذهب 410. 8 ـ الصله 593 پاورقی.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 38 / 63؛ المقفّی الکبیر 6 / 105؛ نفح الطیب 240؛ بغیة الملتمس 92؛ معجم المؤلفین 10 / 212.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ قضاعی

محمد ـ قضاعی (قرن ششم هجری)

شهاب الدین محمد بن احمد قضاعی.

جز آنچه حاجی خلیفه آورده است، آگاهی دیگری از این فرد در دست نیست. حاجی خلیفه در ضمن یادکرد از کتاب مجمع الامثال ابوالفضل احمد بن محمد میدانی نیشابوری ( م518ه ) می گوید قضاعی از شاگردان میدانی آن را به اختصار درآورد و گویا همین خلاصه قضاعی را برخی از دانشمندان دولت عثمانی در سال 1079ه که همزمان بود با محاصره قلعه قندیه، به شعر درآوردند. 1 از این اطلاعات می توان دو نکته را بهره برداری کرد: یکی آنکه شهاب الدین قضاعی در نیشابور می زیسته و طبیعتا در قرن ششم درگذشته است، دوم آنکه حاجی خلیفه نیز پس از 1079 وفات یافته است نه در سال 1067.

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 2 / 1598.

محمد غفوری

محمد ـ قلانسی

محمد ـ قلانسی (م حدود 550ه )

ابوبکر محمد بن عبداللّه قلانسی.

از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاعی در دست نیست، تنها حاجی خلیفه از او با عنوان فقیه و واعظ یاد کرده و کتاب الارشاد فی المواعظ و الحکم را که به فارسی نوشته شده است به وی نسبت داده و وفات او را حدود 550ه دانسته است. 1