دیگری در دست نیست. وی می نویسد: ابوالمجد از علمای حنفی است که در سال 490ه در کشانیه از روستاهای نواحی سمرقند به دنیا آمد و تحصیلات خود را نزد پدرش فرا گرفت. زمانی قضاوت شهر بخارا را بر عهده گرفت، اما روش و مسلک او در قضاوت پسندیده نبود، با اینکه فردی صاحب فضل و البته شوخ طبع بود. 552ه در بخارا پس از نماز تراویح به مرگ ناگهانی از دنیا رفت. 1 در برخی منابع متأخر لقب او را کاشانی و مرگ او را در سال 555 آورده اند. 2 او اثری به نام قنیة العالم و منیة فضلاء العالم دارد که تلخیص فتاوی الکبرای حسام الدین عمر بن عبدالعزیز حنفی ( م536ه ) می باشد. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 3 / 367. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 93. 3 ـ کشف الظنون 2 / 1356.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 12 / 18.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ کَرَجی

محمد ـ کَرَجی (458 ـ 532ه )

ابوالحسن محمد بن عبدالملک بن محمد کرجی.

در سال 458ه [ ظاهرا در کرج ] متولد شد و تمام عمر خود را در طلب علم و نشر آن سپری کرد. وی در شهرهای گوناگون مانند کرج، همدان، اصفهان و بغداد1 از مشایخی چون مکی بن منصور بن علاّن سلاّر کرجی، ابوالقاسم علی بن احمد بن بیان رزّاز، ابوعلی محمد بن سعید بن نَبْهان، ابوالحسن حسین بن علاّف، 2 احمد بن عبدالرحمان ذکوانی و جدش ابومنصور کرجی حدیث شنید3 و فقه را نیز از محمد بن احمد بن ابی منصور اصفهانی فرا گرفت. 4 برخی، ابواسحاق شیرازی شافعی ( م476ه ) را نیز از استادان او به شمار آورده اند؛ 5 ولی ابن شهبه آن را اشتباه دانسته و رد کرده است. 6 ابن عساکر، ابوموسی مَدینی، ابوسعد سمعانی و جماعتی دیگر از او روایت کرده اند. 7 فرزندان او ابومَعْمَر وهب اللّه و ابومَعْشر رزق اللّه نیز از مشایخ ابوسعد سمعانی به شمار می روند. 8 ابوالحسن کرجی فردی خوش معاشرت و صاحب کیاست و فراست و فصاحت بود. وی در نماز صبح قنوت به جا نمی آورد و در توجیه این کار خود می گفت: امام شافعی گفته است هر گاه صحتِ حدیثی نزد شما ثابت شود قول مرا رها کرده و حدیث را بگیرید و در حدیث صحیح نزد من ثابت شده که پیامبر صلی الله علیه و آله در نماز صبح قنوت را ترک می کرد. وی در ماه شعبان 532 درگذشت. 9

آثار او عبارت اند از: الفصول فی اعتقاد الائمة الفحول10 که در آن به اقوال پیشوایان چهار گانه اهل سنت در اصول عقاید و همچنین به اقوال سفیان ثوری، عبدالرحمان اوزاعی، عبداللّه بن مبارک، لیث بن سعد و اسحاق بن راهویه اشاره شده است، تفسیر قرآن، کتاب مختصری در فقه به نام الذرائع فی علم الشرائع. 11 همچنین از آثار منسوب به او قصیده بائیه معروف به عروس القصائد فی شموس العقائد در بیش از دویست بیت است که عبدالوهاب سُبکی با استناد به قراینی ثابت کرده است باید همه یا بعضی از آن را [ از این نظر که مقتضی قول به تجسیم است ] به دروغ بر او بسته باشند. 12

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 17 / 331. 2 ـ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 137. 3 ـ تاریخ الاسلام 36 / 294. 4 ـ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 140. 5 ـ طبقات الشافعیه ( أسنوی ) 2 / 181. 6 ـ طبقات الشافعیه ( ابن شهبه ) 1 / 310. 7 ـ معجم الشیوخ 2 / 970. 8 ـ الانساب 5 / 47. 9 ـ المنتظم 17 / 331. 10 ـ البدایة و النهایه 12 / 213. 1
[1] ـ شذرات الذهب 4 / 100. 12 ـ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 140 ـ 142.

دیگر منابع: الاِشاره الی وفیات الاعیان 271؛ الکامل فی التاریخ 11 / 66؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1277؛ الإعلام بوفیات الأعلام 1 / 355؛ العبر 2 / 443؛ مرآة الجنان 3 / 199؛ النجوم الزاهره 5 / 262؛ موسوعة طبقات الفقهاء 6 / 281؛ کشف الظنون 1 / 826 و 2 / 1271؛ هدیة العارفین 2 / 87؛ معجم المؤلفین 10 / 258.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ کرمانی

محمد ـ کرمانی (زنده در 563ه )

ابوالعلاء محمد بن محمود بن محمد کرمانی.

از زیست نامه وی اطلاعی در دست نیست و تنها بعضی از منابع متأخر او را حنفی خوانده و کتابی به نام مفاتیح الأغانی فی القراآت و المعانی برای او ذکر کرده اند که مختصر بوده و به ترتیب سوره های قرآن مرتب شده است. مؤلف در جمادی الاولی 563 از تألیف این کتاب فراغت یافته است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 2 / 1755؛ هدیة العارفین 2 / 95.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی