محمد ـ کلوذانیمحمد ـ کلوذانی ( 500 ـ 533ه )

ابوجعفر محمد بن محفوظ بن احمد کلوذانی بغدادی.

از فقهای حنبلی مذهب بود که در سال 500ه متولد شد. 1 ابن رجب به نقل از ابن قطیعی می نویسد: ابوجعفر فقه را نزد پدرش خواند و فقیهی متبحر گردید؛ ولی ابن رجب خود این مطلب را نپذیرفته و آن را محال می داند و می نویسد: بنا بر آنچه نقل شده هنگامی که پدر ابوجعفر درگذشت، او ده سال بیشتر نداشت، پس چگونه ممکن است فقه را به طور کامل نزد پدر فرا گرفته باشد ؟ ابوجعفر کتابی به نام الفرید فی فقه الحنابله تألیف نمود که در آن حدیث، حکایت و شعر نیز یافت می شود. او در هفدهم جمادی الاولی سال 533ه در بغداد درگذشت و در قبرستان باب حرب دفن شد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 2 / 88. 2 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 191.

دیگر منابع: ایضاح المکنون 2 / 319؛ معجم المؤلفین 11 / 175.

محمود هیئتی

محمد ـ کَمَرانی

محمد ـ کَمَرانی (437 ـ 525 ه )

محمد بن عبدویه بغدادی کَمَرانی عدنی.

فقیه شافعی و منسوب به کَمَران، جزیره ای در دریای سرخ، 1 متعلق به یمن بود. او در سال 437ه و ظاهرا در بغداد متولد شد و پس از گذراندن دوران کودکی به تحصیل علم روی آورد. فقه را در همانجا از ابواسحاق شیرازی ( م476ه ) آموخت و دو کتاب المهذّب فی المذاهب و النُکت او را نزد وی فرا گرفت. مدتی بعد به سوی یمن رفت و برای چندی در عَدن ساکن شد؛ سپس به زَبید، شهری دیگر در یمن منتقل شد. وی در کنار کارهای علمی به تجارت نیز می پرداخت و کارگزارانی داشت که با مال التجاره او به حبشه، هند، مکه و عدن مسافرت می کردند. چنان که گفته شده، در جریان حمله و اشغال شهر زبید به دست مفضل بن ابی البرکات و غارت اموال مردم این شهر، مال التجاره او نیز به غارت رفت؛ ازاین رو وی به جزیره کمران رفت و تا آخر عمر در آنجا ماند. وی مشهور به فضل، تقوا و احسان بود و آوازه جود و دانش او باعث شده بود فقهای یمن از شهرهای گوناگون به سوی او روی آورند. از شاگردان او پسرش عبداللّه بود که عالم به فقه و اصول و کلام بود؛ ولی قبل از پدر، در سال 523ه وفات کرد. 2 کمرانی با از دست دان بینایی اش در اواخر عمر در سال 525ه در کمران درگذشت و در کنار پسرش دفن شد. 3 یافعی ( م765ه ) به زیارت قبر او رفته و می نویسد: مردمان صالح به زیارت قبر آن دو می روند و به خاک قبر آنان تبرک می جویند. 4 یاقوت نیز از این خبر داده که مردم برای طلب باران به نزد قبر او می روند و گمان می کنند هنگام طوفانی شدن دریا و در خطر قرارگرفتن کشتی ها، هرگاه مقداری از خاک قبر او را به دریا بریزند، دریا به اذن خدا آرام می گیرد. 5 اثر او الارشاد در اصول فقه است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2 / 139. 2 ـ مرآة الجنان 3 / 185. 3 ـ شذرات الذهب 4 / 75. 4 ـ مرآة الجنان 3 / 185. 5 ـ معجم البلدان 2 / 139. 6 ـ مرآة الجنان 3 / 185.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 10 / 275؛ موسوعة طبقات الفقهاء 6 / 283؛ ایضاح المکنون 1 / 62؛ هدیة العارفین 2 / 86.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ کنانی

محمد ـ کنانی (م 562ه )

ابوعبداللّه محمد بن ابراهیم بن ثابت انصاری کنانی مصری، معروف به ابن کیزانی.

ادیب، واعظ، قاری، فقیه، اصولی، متکلم و شاعر مشهور مصری که به گفته ابن خلّکان بدان علت که بعضی از اجدادش به ساخت و فروش کوزه اشتغال داشته اند به ابن کیزانی معروف گردیده است. 1 ابن تغری بردی گوید: او زبانی شیرین در موعظه داشته و کلام او در قلب ها می نشست. 2 وی همچنین مردی زاهد و پرهیزکار و بر مذهب شافعی بود که به قدیم بودن افعال بندگان اعتقاد داشت و طایفه ای در مصر منسوب به او و معتقد به عقاید او هستند. 3 برخی او را از بزرگان حنبلی دانسته اند. 4 زرکلی نیز می گوید او از معتزله بوده و فرقه کیزانیّه از صوفیه مصر، منسوب به او بوده اند. 5 از استادان او ابوالحسن فرّاء موصلی، علی بن ابراهیم بغدادی، حسن بن محمد بن حسن جیلی و ابوطاهر محمد بن محمد است. همچنین شمار بسیاری نیز از او روایت کرده اند. 6 کیزانی در شب سه شنبه نهم ربیع الاول 562 در مصر از دنیا رفت و در قرافه الصغری در کنار قبّه محمد بن ادریس شافعی دفن