شد. 7 ولی بعدها در ایام سلطان صلاح الدین ایوبی، شیخ نجم الدین خبوشانی به این بهانه که زندیقی ( کیزانی ) در مجاورت صدّیقی ( شافعی ) قرار گرفته، او را از آنجا بیرون آورده و در مکان دیگری در قرافه به نام « سفح المقطّم » دفن کرد. 8 ابن خلکان گوید: قبر او در آنجا معروف است و من به کرّات به زیارت او رفته ام. اثر او دیوان بزرگی در شعر است که بیشتر آن درباره زهد و دینداری می باشد. 9 صفدی بسیاری از اشعار او را نقل کرده است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 4 / 462. 2 ـ النجوم الزاهره 5 / 367. 3 ـ وفیات الاعیان 461. 4 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 4 / 457. 5 ـ الاعلام 5 / 296. 6 ـ وفیات الاعیان 7 / 332؛ طبقات الشافعیه الکبری 6 / 90. 7 ـ وفیات الاعیان 4 / 461. 8 ـ النجوم الزاهره 5 / 367. 9 ـ وفیات الاعیان 4 / 461 و 462. 10 ـ الوافی بالوفیات 1 / 347.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 8 / 195؛ تاریخ الاسلام 39 / 134؛ سیر اعلام النبلاء 20 / 454؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1319؛ هدیة العارفین 2 / 95؛ کشف الظنون 1 / 813؛ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 58.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ لَحْجی

محمد ـ لَحْجی (497 ـ 576ه )

محمد بن سعید بن معن قریضی یمنی لحجی قریطی، مشهور به ابن معن.

در سال 497ه به دنیا آمد. 1 یاقوت حموی می نویسد: او منسوب به لَحْجْ از شهرهای اطراف یمن بود و در همانجا سکونت داشت. 2 او را از علمای شافعی دانسته اند. 3 یافعی او را فردی فقیه و قاضی خوانده و بر زهد و ورع و فضایل و محاسن او تأکید کرده می نویسد: وی دارای دو اثر با عنوان المستصفی فی ذکر سنن المصطفی و مختصر الاحیاء العلوم غزالی بود. 4 تاریخ وفات او را 5765 یا 595ه6 نوشته اند.

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 2 / 99. 2 ـ معجم البلدان 5 / 14. 3 ـ هدیة العارفین 2 / 99. 4 ـ مرآة الجنان 3 / 305. 5 ـ معجم المؤلفین 10 / 40. 6 ـ کشف الظنون 1 / 24.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1673.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ لخمیمحمد ـ لخمی (م حدود 570ه )

ابوعبداللّه محمد بن احمد بن هشام لخمی سبتی اندلسی، معروف به ابن هشام.

وی در سبته ( یکی از شهرهای مغرب ) سکنا گزید و عالم و متبحر به ادبیات عرب و لغت بود و در شعر نیز دستی داشت. از استادان او ابوبکر بن عربی و ابوطاهر سلفی و از شاگردان او ابوعبداللّه بن غازی است که کتاب های او را روایت کرده است. محمد بن عبداللّه بن ابی بکر معروف به ابن ابّار نیز از شاگردی خود در سال 557ه نزد او خبر می دهد. 1 وی درنهایت، در حدود 570ه چشم از جهان فرو بست. 2 مرگ او را در سال 577 هم آورده اند. 3

آثار ابن هشام عبارت اند از: الفصول و الجمل فی شرح ابیات الجمل و اصلاح ماوقع فی ابیات سیبویه و فی شرحها للاعلام من الوهم و الخلل. 4 نسخه ای از این کتاب در کتابخانه عابدین دمشق موجود است. 5 شرح الفصیح ثعلب در لغت، شرح قصیده ابوعلی البغدادی در هیأت، الفوائد المحصوره فی شرح المقصوره. 6 مقصوره ابن درید را که در مدح ابن میکال و فرزندش سروده شده است، بسیاری شرح کرده اند که به گفته ابن خلّکان از بهترین و مبسوط ترین شرح های آن شرح فقیه ابوعبداللّه محمد بن احمد لخمی است، 7 شرح فصول الخمیس ابن عبدالمعطی در نحو، الفصول در نحو، النکت علی کتاب سیبویه، المدخل الی تقویم اللسان و تعلیم البیان، المقّرب در نحو، 8 الرد علی الزبیدی فی لحن العوام، در رد بر کتاب لحن العوام محمد بن حسن زبیدی ( م379ه ). برخی از پژوهشگران متأخر مانند بروکلمان این دو کتاب اخیر را یکی محسوب کرده اند؛ ولی برخی دیگر مانند زرکلی و اسماعیل پاشا آن را دو کتاب به حساب آورده اند. 9 ابن ابّار نیز کتابی در لحن العامه برای لخمی معرفی کرده است که ظاهرا همان کتاب الردّ علی الزبیدی باشد. 10 الدرّ المنظوم، در سیره پیامبر اکرم در پنجاه فصل. 11

پی نوشت ها

[1] ـ التکمله لکتاب الصله 2 / 157. 2 ـ وفیات الاعیان 4 / 324. 3 ـ الاعلام 5 / 318. 4 ـ التکمله لکتاب الصله 2 / 157. 5 ـ الاعلام 5 / 318. 6 ـ هدیة العارفین 2 / 97. 7 ـ وفیات الاعیان 4 / 324. 8 ـ هدیة العارفین 2 / 97. 9 ـ تاریخ الادب العربی ( بروکلمان ) 5 / 347؛ الاعلام 5 / 318؛ هدیة العارفین 2 / 97. 10 ـ التکمله لکتاب الصله 2 / 157. 1
[1] ـ تاریخ الادب العربی 5 / 347.