ابوعبداللّه بن صفار اشاره نمود. وی در سال 507ه در میورقه از دیگر شهرهای اندلس درگذشت. آثارش عبارت اند از: مناقل الفتنه، نظم السلوک فی وعظ الملوک، سقیط الدرر و لقیط الزهر4 و الاعتماد فی اخبار بنی عباد. 5

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 1 / 333. 2 ـ وفیات الاعیان 5 / 27. 3 ـ بغیة الملتمس 109. 4 ـ التکملة لکتاب الصلة 1 / 333. 5ـ هدیة العارفین 2 / 83.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 35 / 188؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 373؛ الوافی بالوفیات 4 / 297؛ العبر 4 / 391؛ مرآة الجنان 3 / 149؛ شذرات الذهب 4 / 20؛ فوات الوفیات 4 / 27؛ نفح الطیب 4 / 49؛ ایضاح المکنون 2 / 562؛ معجم المؤلفین 11 / 108؛ کشف الظنون 2 / 993.

محمود هیئتی

محمد ـ لخمی

محمد ـ لخمی (553ه )

ابوبکر محمد بن محمد بن عبداللّه بن معاذ لخمی اشبیلی فَلَنْقی قلیعی.

از استادان برجسته علم قرائت و از پیشکسوتان این فن در روزگار خود بود. او قرائت را نزد شریح بن محمد و عتیق محمد آموخت و حدیث را از ابن اخضر، ابن عتاب و ابن مروان باجی شنید. 1 به نوشته ابن ابّار، لخمی به ادبیات عرب نیز آشنایی کامل داشت و از خطی بسیار زیبا برخوردار بود و برای کسب تحصیلات و ترویج دانش به شهرهای دیگری همچون فاس، از شهرهای مغرب مسافرت کرده و پس از اقامت در آنجا کرسی تدریس برپا ساخت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. 2 از میان شاگردان وی می توان به افرادی همانند ابوالحسن نجیّه، ابوذر خشنی، ابومحمدعبیداللّه و محمد بن فتوت فاسی اشاره کرد که علم قرائت را از وی فرا گرفته اند. 3 اسماعیل پاشا وی را در زمره علمای مالکی برشمرده است. 4 او در سال 553ه در فاس از دنیا رفت. 5 آثار وی عبارت اند از: الایماء الی مذاهب السبعة القرّاء، لؤلؤة القرّاء. 6

پی نوشت ها

[1] ـ غایة النهایه 2 / 242. 2 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 21. 3 ـ غایة النهایه 2 / 242. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 93. 5 ـ الوافی بالوفیات 1 / 126. 6 ـ الاعلام 7 / 24.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 215؛ معجم المؤلفین 11 / 240.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ لفتوانیمحمد ـ لفتوانی (467 ـ 533ه )

ابوبکر محمد بن شجاع بن احمد بن علی بن ابراهیم لفتوانی اصفهانی.

اهل اصفهان و منسوب به لفتوان، از نواحی اصفهان است. 1 ولادت وی به اختلاف در سال 4672 یا 497ه3 نوشته شده است. لفتوانی محدث بود و حدیث را از محدثان برجسته روزگار خویش در اصفهان و بغداد فرا گرفت. از میان استادان وی افراد مشهوری همچون عبدالوهاب بن منده، سهل بن عبداللّه غازی، سلیمان بن ابراهیم ثقفی و ابومنصور بن شکرویه را می توان نام برد. 4 بر پایه گزارش سمعانی، وی علاقه و اشتیاق بسیاری به گردآوری، کتابت و ترویج حدیث داشت؛ چنان که هیچ سندی از اسناد حدیث عالی یا نازل در اصفهان نبود جز آنکه وی آنها را شنیده و به خط خویش آنها را کتابت کرده بود و عالمان و محدثان اصفهان او را به دلیل گستره و حجم فعالیت های حدیثی، به تنهایی به منزله یک گروه حدیثی قلمداد می کردند. 5 صفدی نیز در این باره نوشته است: علاقه وافر لفتوانی حتی مانع از آن نمی شد که حتی از افراد به مراتب پایین تر از خود حدیث بشنود و آنها را کتابت کند. 6 به هر حال وی شاگردانی را هم تربیت کرد که از آن میان نام کسانی مانند ابوموسی مدینی، ابن عساکر و ابوسعد سمعانی به چشم می خورد. 7 رجال نویسان اهل سنت وی را فردی متعبد، ثقه، خیر، صالح و همواره مشغول نماز و تلاوت و در عین حال تهیدست و قانع معرفی کرده اند. 8 وی درنهایت به سال 533ه در اصفهان از دنیا رفت. 9 کتاب الحکایات اثر اوست. 10

پی نوشت ها

[1] ـ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 132. 2 ـ المنتظم 17 / 342. 3 ـ الکامل فی التاریخ 11 / 72. 4 ـ تاریخ الاسلام 36 / 334. 5 ـ الانساب 5 / 138. 6 ـ الوافی بالوفیات 3 / 148. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 74. 8 ـ المنتظم 17 / 342؛ تاریخ الاسلام 36 / 334. 9 ـ الکامل فی التاریخ 11 / 72. 10 ـ کشف الظنون 2 / 1413.

دیگر منابع: معجم البلدان 5 / 20؛ معجم المؤلفین 10 / 64.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ ماردینی

محمد ـ ماردینی (512 ـ 594ه )

ابوعبداللّه محمد بن عبدالسلام بن عبدالرحمان ماردینی فخرالدین انصاری مقدسی.

در سال 512ه در ماردین، شهری در ترکیه متولد شد و نشوونمای